________________
ચતુર્વિધ સંઘની સ્થાપના અને ગણધર પદ પ્રતિષ્ઠા [૧૦] કર્મો કતું જ રહે ! એથી જ એવા મહાત્માઓ કર્મસંન્યાસી પણ ખરા અને કમપેગી પણ ખરા, વસ્તુતઃ ! યેગના સિક્કાની એ બે બાજુ છે. બેયનું વસ્તુતઃ એક જ સ્વરૂપ છે.
આવા ઉત્કૃષ્ટ યેગીઓને પ્રભાવ આજે જ જે ને? તમે જ કહ્યું ને કે કેવા જમ્બર ધર્મચુસ્ત હતા ઇન્દ્રભૂતિ! પરંતુ પળ બે પળમાં કેવા પાણી-પાણી થઈ ગયા? બસ, એ જ ભગવાન મહાવીરદેવના અંતરના વિમલીકરણને ભવ્યતમ પ્રભાવ.
જેમ જેમ નિર્મળતા વધે છે તેમ તેમ બાહ્યકર્મ ઘટતું જાય અને ફળ વધતું જાય. | મેલા મનને એક વક્તા, ધાંધલ કરતી સભાને શાંત કરવા વળી મોટું ધાંધલ કરશે. થેડી પવિત્રતાને પામેલે બીજે વક્તા મંચ ઉપર આવીને હાથ જ ઊંચો કરશે કે તરત સભા શાંત ! જ્યારે અત્યન્ત પવિત્ર વક્તા તે મંચ ઉપર હાજર થાય એટલું જ બસ છે. હાથ પણ ઊંચા ન કરે તે ય એનાં દર્શનથી જ આખી સભા શાંત થઈ જાય.
સ્થૂલ કરતાં સૂક્ષ્મનું બળ ઘણું છે.
ભગવાન મહાવીરદેવને આત્મા સૂક્ષ્મતમ બન્યા છે, પરમાત્મપદ પામ્યું છે, અને એ બળે જ વિપ્ર ઇન્દ્રભૂતિના ક્રોધની ધખધખતી આગ એક જ પળમાં ઠારી નાખી છે.
વળી ઈદ્રભૂતિની પણ પાત્રતા કાંઈ ઓછી વિકસી ન કહે. વાય. જ્ઞાનીઓમાં ય આ જ વાતનું એક સુખ છે ને કે તેને જે બરાબર સમજાવનારો મળી જાય અને તેને કાળ પણ તે વખતે પાકી ગયા હોય તે સત્યને પકડી લેતાં અને અસત્યને ફેંકી દેતાં તેને જરા ય વાર ન લાગે ! મહાજ્ઞાનીઓમાં અને આપણા જેવા અર્ધદગ્ધમાં તે ભારે અંતર ! આપણે જે પકડ્યું છે તે બ્રહ્મા પણ હેઠા ઊતરીને ય છોડાવી ન શકે. વળી મહાવીરદેવની સમજાવવાની રીત કેવી? કે સમત્વવાદ? વેદની પંક્તિને પિતે જરા ય ન વખોડી એ જ વેદની પંક્તિઓથી બધા ય
