________________
વિલોચન : ૫
તે સાંજ સુધી પિતાનું પુરાણ હાંક્યા જ કરે, બેલે કદી ન થાકે. અને પિતાના માલની આટઆટલી પ્રશસ્તિ કર્યા પછી ભલા કયે પાષાણ ન પીગળે? પણ આજ તે એનું બેલ્થ ન સંભળાય એટલી ભીડ હતી. ગ્રાહકે કીડિયારાની જેમ ઉભરાણ હતાં ને ભારે બૂમાબૂમ કરતાં હતાં.
વિવેચન તેઓને ઘાંટા પાડીને એક જ વાત કરતા ઉતાવળા કઈ થશે મા ! ને જોગી છું. દરેક લડાઈ પછી આ રીતે બજારમાં પડાપડી થાય છે. વેપારી અને ઘરાકને સહુને થાય છે, કે આપણે રહી ગયા. આવી તક ફરી હાથ આવશે કે નહિ! અને તેના લીધે ક્યાંક કથીરના ભાવે કુંદન વેચાય છે; તે વળી કઈ ઠેકાણે કુંદનને ભાવે કથીર જાય છે પણ હું તે તકવાદી નથી. ટચ માલને લેનારો ને વેચનારે છું. અમારી સાત પેઢીથી અમે એ રીત રાખીએ છીએ. સહુ સહુનો માલ હાજર કરે. પદ્મિની, હસ્તિની, ચિત્રિ, શંખણું – મને પરખ કરતાં વાર નહિ લાગે ”
અરે એ વિલોચન ! કોની વાત કરે છે? જરા મુંહ સંભાળીને વાત કર !” એક સિનિક જેવા માણસે જરા દમ છાંટો બંધ કરે છે કે ભીખ માગવી છે? પવિની, પવિત્રની શું કરે છે? ભલા માણસ, પશ્વિની તે વત્સદેશમાં શું, આખી ભારતભૂમિ પર એકમાત્ર મહારાણી મૃગાવતી જ છે. રાજદરબારમાં ખબર પડી તો અવળી ઘાણીએ ઘાલી તેલ કાઢશે. રાજાજીને જાણે છે? મહારાણી તરફ આંગળી ચીંધનારને હાથ વાઢે, નજર કરનારનાં નેણ કાઢે, નામ લેનારની જેમ
