________________
૨૬૦ : મસ્ય–ગલાગલ તેમણે નિર્ણય કર્યો હતે એમાં ત્રણ રાજ્યને કચડી નાખવાને તેમના નિરધાર હતો. એક વત્સ, બીજુ મગધ ને ત્રીજું સિંધુસૌવીરનું વીતભયનગર ! ત્રણે દેશ પર જે નવન્તિને વજ ન ફરકે તે, નામોશીની કાળી ટીલી મહારાજના ભાલેથી કદી ભુંસાવાની નહોતી! એ વિના ઊજળ મેં બહાર નીકળી શકાય તેમ નહોતું રહ્યું
અરે! યાદ કરતાં દિલ જલી ઊઠે એવી અપમાન પરંપરાઓ અવન્તિપતિ પાસે હતી. કેટલું યાદ કરવું ને કેટલું ભૂલવું ! સિંધુસૌવીરને ઉદયન, જે “રાજર્ષિ” કહવાતે એણે જ પિતાને મુશ્કેટોટ બાંધ્યું હતું, ને માર્ગમાં પિતાને મહાવીરને અનુયાયી જાણી “દાસીપતિ’ કહી છોડયો હતે. મગધના મહામંત્રી અભયે પિતાની કરેલી દુર્દશા તે ચરે ને ચૌટે ચર્ચાતી હતી. આજ વત્સરાજ ઉદયને એમાં વધારો કર્યો હતે.
“આજ સુધી મેં દહીં ને દૂધમાં પગ રાખ્યા, પણ હવે ભલે એ સ્પષ્ટ થઈ જાય, કે અવનિપતિ શત્રુ પ્રત્યે ક્ષમા, દયા કે ઉદારતા વાપરવાનું જાણતા નથી. ભલે, ભગવાન મહાવીરના કહ્યાગરા ભક્ત તરીકેની મારી કીર્તિ નષ્ટ પામતી. દંભી રીતે મેળવેલી મારી પ્રતિષ્ઠા ભલે વિસર્જન થતી. ગીરાજના રાહ ન્યારા છે, ભગીરાજના રાહ ન્યારા છે. અહીં તે અપમાનને બદલે અત્યાચારથી ને વેરને બદલે વિનાશથી ચુકવાય છે, અવન્તિપતિ મનમાં વિચારી રહ્યા.
મંત્રણાગૃહ ધીરે ધીરે ચરપુરુષથી ભરાતું જતું હતું. સહુ કેઈ આવી જતાં મહારાજાએ કહ્યું:
મારા મસ્તકસમાં ચરપુરુષ, તમારો રાજા એક કાંકરે
