________________
૨૦૨ : મત્સ્ય લાગલ
જાયનારી ક્ષત્રિયાણીનું દૂધ વાજે. ક્ષત્રિયને વિતના માહ ન ડાય. ”
રાક્ષસની પુત્રી અંગારવતી વત્સરાજને સમજાવી રહી હતી, ત્યાં તા દિશાઓને પેાતાની પ્રચંડ હાકલથી ધ્રુજાવતા રાક્ષસ આવી પહાંચ્યા. એણે કાઈ નવાં પગલાં પેાતાની ગુફામાં ગયેલાં જોયાં ને ક્રોધથી ધ્રૂજી ઊઠ્યો. ધસમસતા ગુફામાં આવ્યે તા સામે જ સુંદર માનવીને ઊભેલા જોયા. “ વાહ, વાહ, સુંદર ભક્ષ મળ્યા !” એમ આવીને એણે ઇલાંગ મારી, પણ વત્સરાજ સાવધ હતા. છલાંગ ચુકાવી માથ ભરી રાક્ષસની કમર પરથી ખંજર ખેંચી લઈ એની છાતીમાં પરાવી દીધું. પહાડ જેવા રાક્ષસ ભૂમિ પર પડયો ને પંચત્વ પામ્યા. વર્ષોથી ધરાને પેાતાનાં પાપકર્મથી સતખ્ત કરનારના અંત એક પળમાં આવી ગયા. પાપના ઘડા ભરાઈ જાય ત્યારે કાંકરીથી પણ ફૂટી જાય તે આનું નામ !
અગારવતી હાથમાં ફૂલના હાર લઈને ઢાડી આવી. એણે હાર રાજાના ગળામાં પહેરાવીને કહ્યું: “ જિવાડા કે મારા. તમે જ મારા પ્રાણ છે—પતિ છે, દેવ છે. આ તકમાંથી મને લઈ જાઆ. ”
આ તરફ્ કૌશાંખીમાંતા રાજાની ભારે ખેાળ થઈ રહી હતી. મંત્રીરાજ પગલે પગલું દખાવતા આવી રહ્યા હતા. સહુના મનમાં રાજાજીના આ દુ:સાહસ માટે ભારે આશકા હતી. આખી રાત શોધખાળ ચાલી. પણ રાતે તે દક્ષિણ દિશામાં કાણું જાય? સવારે સહુ સાથે એ દિશા તરફ ચાલ્યાં તે એક સૌંદર્યવતી સ્ત્રીને ઘોડાની પીઠ પર બેસાડીને
