________________
૨૦૦ : મત્સ્ય અલાગલ
ખેાટી પડતી લાગી. જે દૂત આવતા એ વત્સરાજનાં વખાણુ કરતા આવતા. એના રાજ્ય માટે કહેતા કે નમળાને ને સબળાને સરખા ન્યાય ને સરખુ` શાસન મળે છે. રાજા ઉદયન પરદુ:ખભંજન વિક્રમના બીજો અવતાર બન્યા છે. રાતે અંધારપછેડી ઓઢી પ્રજાની ચર્ચા જોવા નીકળે છે. મહારાજ, સ્ત્રીએ એનાં પ્રરાક્રમનાં ગીત જોડીને મહાલ્લે મહાલ્લે ગાય છે. દતકથાઓના એ ધ્રુવ અન્યા છે. એક વારની વાત છે. રાજા રાત્રિચર્યાએ નીકળ્યેા હશે. કૌશાંખીના ગઢની દક્ષિણ બાજુથી કોઇ સ્ત્રીના દતસ્વર આવતા સાંભળ્યે. વત્સરાજ એકલા જ હતા. સિહુને અને ક્ષત્રિયને વળી સાથ કેવા ? એકલા જ તપાસ માટે એ દિશામાં ચાલી નીકળ્યા. “ અંધારી ઘાર રાત ! વાટ બિહામણી ! માર્ગોમાં દડાની જેમ ખાપરીએ રઝળે. રાની પશુ ને પક્ષી ભૈરવી એલી એલે. પણ ડરે એ બીજા ! કાઈ સ્ત્રીનું હૈયાને વી ધે તેવું રુદન સંભળાઈ રહ્યું હતું! વત્સરાજ તા એ સ્વરની દિશામાં ચાલતા ચાલતા એક માટી શુક્ા પાસે આવી પહેાંચ્ય ।. નરમાંસની ગધ એમને અકળાવી રહી. મન થયું કે લાવ પાછા ફરી જાઉં! હશે કાઈ અઘારીનુ અઘારકમ નું ધામ ! પશુ રુદનના સ્વરા હૃદયદ્રાવક હતા. એક રાજા તરીકે એમની શી ફરજ હતી ! જે સાહસથી પગ પા ભરે તા ક્ષત્રિય શાના! પ્રજાના સુખદુ:ખ વખતે ભાગી છૂટે એ પ્રજાના પ્રેમી રાજા શાના ! વત્સરાજે નાકે ડૂચા દઈ દર પ્રવેશ કર્યા, પણ અંદર પ્રવેશ કરતાંની સાથે આખી પરિસ્થિતિ પલટાતી લાગી, સુંદર એવી ગુઢ્ઢા હતી. મીઠી મીઠડી હવા હતી. સુંદર સુગ ંધિત વેફૂલાના કુંજ હતા.
(6
