________________
ખળ અને બુદ્ધિના અગઢો : ૧૭૧ નમ્ર રહેનાર સતા કે મહેતા સિવાય આ રહસ્ય કાઈ પામ્યું નથી. ક્ષમામ દિર શ્રમણ ભગવાન મહાવીર દિવસેથી તુ આ નહાતા કહેતા. અરે રાજાએ! તમે સુધરી. તમે સુધરશેા તા પ્રજા સુધરશે. યથા રાજા તથા પ્રજા !
સંસારમાં શકિતનો સટ્ટુપયાગ જેટલા થયેા હશે, એનાથી એના દુરૂપયાગ વિશેષ થયા છે. શક્તિથી શાન્તિનું સામ્રાજ્ય જેટલું પ્રસર્યુ હશે, એનાથી પ્રલયનું પૂર વધુ વહ્યું હશે.
આ તત્ત્વજ્ઞાનની પ્રતીતિ મહામત્રી યુગ ને તેમના પુત્રે કરી આપી. મગધના રણમેદાન પર શત્રુની ચર્ચા જોવા ગયેલા આ કુશળ જુવાન ઘણા દિવસેા બાદ બધી માહિતી લઇ ને આવ્યા હતેા. વત્સરાજ ઉદયન, રાણી મૃગાવતી અને મહામંત્રી યુગધરની હાજરીમાં આ જુવાન મંત્રીપુત્રે પેાતાની કથા આરંભી:
'
અવન્તિપત્તિ પ્રદ્યોત અને મગધરાજ શ્રેણિક મિ’બિસાર વચ્ચે જે યુદ્ધ લડાયું અને હું યુદ્ધ કહેતા નથી, માત્ર મળ ને બુદ્ધિનો ઝગડા કહું છું. ”
મંત્રીપુત્રની વાતની નવીન પ્રકારની રજુઆતે સહુને આશ્ચર્યમાં નાખ્યા. તમામની યાત વિષેની ઇંતેજારી વધી ગઈ. વાત આગળ ચાલી,
''
વાત એવી અની, કે મધમાં અવન્તિપતિની ચઢાઇના જેવા સમાચાર મળ્યા તેવા મહારાજ શ્રેણિકે પેાતાની મંત્રણાસભા ખાલી. કેટલીએક ગુપ્ત વિચારણા બાદ સહુએ આ યુદ્ધ સ ંચાલનની તમામ જવાબદારી મહામ`ત્રી બુદ્ધિ નિધાન અલયકુમારને સુપ્રત કરી.
