________________
વત્સરાજ ઉદયન : ૧૬૯ માર્ગમાં વનહસ્તિઓના વિનાશમાંથી બચેલું પેલું ગામ આવ્યું. સહુએ “જય હે મહારાજ ઉદયન વત્સરાજને’ ના નાદથી રાણી અને મંત્રીનું સ્વાગત કર્યું ! બધી કથા વિસ્તારીને કહી, પણ રાણજીએ એમાં ખાસ લક્ષ ન આપ્યું! પુત્રને આ વિજય એમને મન મહત્તવને નહેાતે. માનવજીવનમાં એવાં નાનાં મોટાં પરાક્રમ તે ચાલ્યા કરે છે, પણ સાચું પરાક્રમ તે એજ જે લક્ષ્યસાધનામાં લેખે લાગે!
રાણીએ પુત્રની ભાળ પૂછી. ક્યા વનજંગલોમાં અત્યારે વિહરે છે એના વર્તમાન માગ્યા. પણ સ્વૈરવિહારી રાજનાં પગેરુ કેણુ કાઢી આપે ! ત્યાં એકાએક હવામાં પેલા વીણસ્વરે ગુંજી રહ્યા. રાજહસ્તિએ પિતાની સૂંઢ હિલેળવી બંધ કરી. એ સ્તબ્ધ બનીને પળવાર ઊભો રહ્યો.
ગ્રામ્યજાએ કહ્યું: “મા, આ એ જ સ્વર ! આપ હોદ્દા પર શાંતિથી બેસી રહો. આ હાથી સ્વયં આપને ત્યાં લઈ જશે. અંકુશ તે શું, અવાજ પણ કરશે નહિ. નહિ તે સહુ કંઈ ફગાવીને એ ચાલ્યો જશે ! આ સ્વરમાં માતાનાં હાલરડાં, પત્નીના નિમંત્રણ-સાદની માહિની છે. જેને પશે છે, એ સુધબુધ ભૂલી જાય છે!”
શસ્ત્રની શક્તિથી સુપરિચિત રાણીને આ સ્વરશક્તિ અદ્દભુત લાગી. પળવાર સ્થિર થયેલ રાજહતિ વગર દોર્યો સ્વરદિશા તરફ દેરાઈ રહ્યો હતો નદી, નવાણ, વન, જંગલ, અટવી અરણ્ય વટાવતે હાથી-તીર જેમ લક્ષિત સ્થળ તરફ જાય તેમ ચાલ્યો જતે હતે. આખાય વનપ્રદેશ અજબ સ્વરમોહનીથ ગૂંજી રહ્યો હતો.
