________________
સતીમાં : ૧૫૫ માતાજી! ગમે તેટલે શેક કરીએ તેય વૃથા છે! નવા પાણની જોગવાઈ કરો!”
મંત્રીરાજ, હું તે સતી થઈશ. શબને દેન સાથે મારી પણ વ્યવસ્થા કરશો.”
રાણમા, તમે સતી થશો, પછી આ કુમારનું શું? આ નિરાધાર પ્રજાનું શું ? શું બાજને ચકલાંને માળે ચુંથવા સોંપી દેવો છે?” મંત્રીરાજે પિતાનું ડહાપણ દર્શાવ્યું. આ ભારે અનિષ્ઠ પ્રસંગમાંથી પ્રજાને એ બચાવવા ચાહતા હતા.
હું જીવીને ઊલટી ઉપાધિરૂપ બનીશ. મારે માટે આજ સુધી મરવું જરૂરી હતું–આજે તે એ ધર્મરૂપ બન્યું છે.”
સતીમા, મારે કહેવું જોઈએ કે તે આપ પરિસ્થિતિ સમજ્યાં નથી ! ગઈ કાલે કદાચ તમારું મૃત્યુ જરૂરી હતું, આજે તમારું જીવન જ એટલું જરૂરી બન્યું છે. સતીમા, ચિતાના અંગારા તે તમને ક્ષણભર પ્રજાળીને હમેશાંની શાન્તિ આપશે, પણું કર્તવ્ય-ચિતાના આ અંગારા તમને જીવતાં રાખીને ભૂજશે. કસોટી આજે જીવનમાં છે, મારવામાં નહિ ! કુમાર ઉદયનના નસીબમાંથી શું હમેશને માટે રાજગાદી મીટાવી દેવી છે! વત્સરાજના વેરને બદલો લેનાર શું કેઈને તૈયાર કર નથી ! મહારાજનું છતે પુત્ર નખેદ વાળવું છે!”
રાણું મૃગાવતીને મંત્રી રાજના ડહાપણ પર વિશ્વાસ આવ્યું. પણ રે, પિતાના ખાતર તે આ સંગ્રામ મંડાય છે! એણે કહ્યું: “મંત્રીરાજ! મારા જીવવાથી શું ફાયદે છે, તે સમજાતું નથી. હું જીવતી હઈશ ત્યાં સુધી અવન્તિપતિ પાછા નહિ ફરે!”
