________________
રજમાંથી ગજ : ૧૪૧ ઝુમ્મરે જલી રહ્યાં હતાં. ખાદ્ય છે પેય વિધવિધ ભાતનાં સામે મોજુદ હતાં. વાજીકરણ લઈને જવેદ્ય પણ હાજર હતા.
નવનવાં વાજીકરણ સાથે નવનવાં વશીકરણ પણ જોઈએ ! અહીં વશીકરણની ખામી હતી. તે લઈને ચિતાર હાજર થયે. એણે પોતાનું વર્ણન આગળ ધપાવ્યું:
“મહારાજ, કાગડો દહીંથરું લઈ ગયો છે. આ રત્ન તે આપ જેવા ચક્રવર્તીને ઉંબરે જ શોભે. ચંપકકળી જેવી આંગળીઓ, શ્રીફળને શરમાવે તેવું વક્ષસ્થળ, હાથીના કુંભસ્થળ શા નિતંબ, ખંજન જેવી આંખે, મૃગમદ ને કપૂરભર્યા શ્વાસ, નાગપાશ શે કેશ કલાપ, કિનર શ કંઠ... શું કહું, રાજરાજેશ્વર ! વહેમી પતિથી સંતપ્ત એ સુંદરીને કેણ છેડાવશે ? વિધાતાની આ ભૂલને બીજે કણ સુધારશે? મહારાજ, આ ભવ મીઠા તે પરભવ કે દીઠા? આ ફૂલને વાસી અને લેખતા : ક્ષણે ક્ષણે નવીન શેભા ધરે એ આ ફૂલવેલ છે. ”
ચિતારા, પરભવની, પુણ્યની, પાપની વાત ન કરીશ. એની યાદથી મારું મન નિર્મળ થઈ જાય છે ! ને ભગવાન મહાવીરની યાદ જાગે છે! ને એની સાથે જ અંતરમાં વસતી રૂપમોહિની સરી જાય છે! રે, આ સુંદરી શતાનિકના દરબારમાં ન શોભે, અવન્તિપતિના અંત:પુરને ચે ગ્ય એ રત્ન છે. બેલા મંત્રીરાજને !”
વયેવૃદ્ધ મંત્રી રાજ આવ્યા. સ્વયં ધર્મરાજ આવતા હોય તેવાં એમનાં ભવ્ય દાઢી-મૂછ હતાં. અવનિના શાસનના પાયામાં આ મંત્રીની રાજનીતિ કામ કરી રહી હતી.
