________________
૧ર૬ : મત્સ્ય–ગલાગલ' પ્રદ્યોતે રાજર્ષિ ઉદયનનું જ ઘર માર્યું. એના જ રાજમહેલમાંથી, અનલગિરિ નામના ભયંકર હાથી પર ચઢી આવીને, રાજર્ષિ ઉદયનની એક સુંદર દાસીને અને એના દેવમંદિરની મહાપવિત્ર એવી ચ દનકાષ્ટની પ્રતિમાને એ ચરી ગયે. - દાસી અને પ્રતિમા બજારમાં મળે છે તેવાં સામાન્ય હત, તે તો રાજર્ષિ ઉદયન કંઈ વિરોધ ન દાખવત. પણ આ દેવપ્રતિમા ત્રિભુવનમાં અપ્રાપ્ય હતી. એને એક મહાન શિપીએ સ્વર્ગમાં થતાં ચંદનકાષ્ઠથી રિમિત કરી હતી, ને ખુદ દેવામાં આવીને એની પ્રિય પત્ની પ્રભાવતીને અર્પણ કરી હતી.
આ સંસારમાં બે પ્રકારના છમાં ધરમી થેડા, પ્રમાણિક થેડા, સિંહ થોડા, હંસ ડા, સાધુ ચેડા, સુજાણ થોડા, ગંભીર થોડા, દાતાર થાડા, ઉદાર ડા, અપકાર પર ઉપકાર કરનાર થોડા, સાચા ધમી છેડા, સંયમી થોડા, ને વાત રાખનાર થતા હોય છે. એ થોડા લોકોમાંનાં આ રાજા-રાણ હતાં. રાણુ પ્રભાવતી ને રાજા ઉદયન એની
જ પૂજા કરતાં. રાણી પ્રભાવતીને એ પ્રાણથી પણ વિશેષ પ્રિય પ્રતિમા હતી. પણ અચાનક એ સતી રાણી પ્રભાવતી મૃત્યુ પામી. મૃત્યુવેળાએ રાજાને એ પ્રતિમા પૂજવાને ને એની કુબજા દાસીને એનું જતન કરવાનો આદેશ આપે. પત્ની પ્રેમી રાજવી આ પ્રતિમાને નિહાળી પોતાને હિયાશક ઓછો કરતા, ને ધીરે ધીરે એ સંસારી મોહને
* આ વાર્તા માટે “વીરધર્મની વાત” ભા. રજની “શિલ્પી” નામની કથા જુઓ.
