________________
૧૦૦ : મત્સ્ય-ગલાગલ
વા, વારુ મંત્રીરાજ! મારા મનમાં પણ હજી સંદેહ જ છે. બીજા પક્ષને સાંભળે પણ નથી. આપણે એને સંદેહને લાભ આપીએ, પણ સાથે સાથે એક અનિષ્ટને હળવું કરીએ. આવા ચિતારાઓએ રાજાઓનાં અંત:પુર, જે મૂળથી જ વિલાસ-વાસનાના માંડવા હતાં, એમાં ચિતરામણે આળેખી ભડકા લગાડી દીધા છે. જ્યાં જઈએ ત્યાં એવાં ચિતરામણ કર્યો છે, કે અમારાં હૈયાં ઊકળતાં જ રહે, અમારી આ ખેંચાઈ-ખેંચાઈને એમાં આંધળી જ થઈ જાય. બીજી શિક્ષા એ પાપાત્માને નથી કરતું-ફક્ત એટલે હુકમ કરું છું, કે એના જમણા હાથનો અંગૂઠો કાપીને એને વત્સદેશની બહાર કાઢી મૂકે. ફરી વત્સદેશની હદમાં દેખાય તે તરત ગરદન મારો !”
વત્સરાજ સજા સંભળાવીને વધુ વાર ન થોભ્યા. એ અંતઃપુરમાં ચાલ્યા ગયા. પણ મૂછિત મહારાષ્ટ્રના આવાસ તરફ ન જતાં એ બીજી તરફ ચાલ્યા. વિધવિધ સામગ્રીઓથી શણગારેલાં, હાથીદાંતની કમાનવાળા, સોના-રૂપાની છતવાળા, સુગંધી દીપકેવાળા ભવનમાંથી એ પસાર થવા લાગ્યા. આયોવર્તન મશહૂર ચિત્રકારે નિર્માણ કરેલાં વિધવિધ ચિત્રપટે ત્યાં લટકતાં હતાં.
એક ચિત્રની પાસે આવતાં વત્સરાજ જરા થોભી ગયા.
એ ચિત્રમાં ગિરનારની ગુફામાં, વરસાદના પાણીથી પલળેલાં દેવી રાજુલ પિતાનાં વસ્ત્ર અળગાં કરીને સૂકવતાં દેખાતાં હતાં. ને દૂરથી ભગવાન નેમનાથના ભાઈ રહનેમિ એ સુંદર કાયાને કામવશ થઈને નીરખી રહ્યા હતા !
