________________
મામલ
ડેમાં ! એકે સ્મૃતિ સમૂહ છે, ન એક તિ સૂક્ષ્મ છે, ન દી છે ન હુલ્લ છે! કાં વ્યાકરણી જે કામમાં વાકયની રચના કરે, કાઈ કવિ જે જાતની પ્રાસમેળમાત્રા સાથે કાવ્યની રચના કરે, એ રીતે ચિતાએ આ ચિત્રકાનાની રમતા કરી હતી.
“ વાહ, વાહ! નારીના દેહ તા કામદેવના ખાગ છે.” રાવજીને કથાવાર્તા કરનાર પુરાણીજીત વચન યાદ આવ્યું, તે ચિત્ર જોવાની તલ્લીનતા વધી. પુષ્ટ જઘનપ્રદેશ પર એમની દૃષ્ટિ સ્થિર થઇ રહી. માહમૂર્છા આવી જાય એવી પદ્મ હતી. વિએની ઉપમાઓ ને રસશાસ્ત્રીઓના અલંકાર ટ્યું ફિક્કા પડતા હતા. અરે, કયા કવિ આ અનુપમ અવયવાને યોગ્ય શબ્દોમાં વર્ણવી શક્શે !
વત્સરાજ આગળ વધ્યા. એમની દ્રષ્ટિ ત્યાં સ્થિર થઈ રહી. અચાનક એમને ચિત્રના અધેાભાગ પર કઈક કાળા ડાઘ જેવું દેખાયું. એમની નજર ત્યાં સ્થિર થઈ રહી. સુવર્ણની થાળીમાં લેાઢાની મેખ જેવા આ બે નાના શા ડાઘ શરૂ ? બીજી જ ક્ષણે એમની દ્રષ્ટિ ને સ્મૃતિ સતેજ અની, અરે, પ્રિય રાણી મૃગાવતીના જઘનપ્રદેશ પરના એ એ તલ! સૌનું છૂપું રહસ્ય ! અને ત્રીજી જ ક્ષણે વિચાર આવ્યો, કે મારી રાણીના જધનપ્રદેશ પરના તલની ચિત્રકારને ક્યાંથી ભાળ !
* કાઈ વાચક આ વનને કપાલકલ્પિત ન લેખે. આજે પણ આવાં શૃંગારભવન મોજૂદ છે. તે અનેક ચિત્રકાર એવા મહેલને શણુગારવા માટે નગ્ન ચિત્રની જોડીએ બનાવે છે. આજે પણ ! 'ધા જોરથી ચાલુ છે.
