________________
વસ્તુપાલતુ વિવામિડળ અને બીજા લેખે
પ્રકીર્ણ વિગતે સંડેરના જૈન દહેરાસરમાંની મહાવીર સ્વામીની મૂર્તિ નીચે સં. ૧૩૩૨ ની માઘ શુદ ૧૫ નો એક શિલાલેખ કતરેલ છે. હારીજ ગચ્છના એક શ્રાવકે જિનચંદ્રસૂરિના શિષ્ય ગુણભદ્રસૂરિના ઉપદેશથી મહાવીરસ્વામીની મૂર્તિ કરાવી લેવાની હકીકત તેમાં છે. ખરતરગચ્છીય જિનેશ્વરસૂરિના શિષ્ય ચંદ્રતિલક સં. ૧૩૧૨ માં “અભયકુમારચરિત” રચ્યું છે તેમાં તેમણે ગુણભદ્રસૂરિને ઉલ્લેખ પોતાને “પંચિકા” ભણાવનાર તરીકે કર્યો છે, તથા પ્રબોધચંદ્રગણિએ સં. ૧૩૨૦–૧ માં રચેલ “સંદેલાવલી માં પણ ગુણભદ્રસુરિને એ રીતે ઉલ્લેખ છે.૧૩ આ ઉપરાંત, બીજી બે મૂર્તિઓના પબાસણ ઉપર લેખો છે એ જોઈ શકાય છે, પરંતુ પ્લાસ્ટરમાં ઢંકાઈ ગયેલા હોવાથી વાંચી શકાતા નથી. આજ દહેરાસરમાં સં. ૧૫૬૪, સં. ૧૪૮૪, સં. ૧૫૨૭, સં. ૧૫૨૧, સં. ૧૫૩૩ અને સં. ૧૫૦૭ એ પ્રમાણે સાલવાળા છે ધાતુપ્રતિમા લેખો છે, જેમાંના પહેલા પાંચ મેં છપાવેલા છે.૧૪ સં. ૧૮૨૬ નું એક ચક્ર છે તથા સં. ૧૮૫૫ માં પ્રતિષ્ઠિત થયેલી પં. ભાવવિજયની પાદુકાઓ છે. આમાં કોઈ સ્થળે સંડેરના નામનો ઉલ્લેખ માલૂમ પડતું નથી તેમ ઉપર જણાવેલી પ્રશસ્તિમાંનાં કાઈ નામો પણ નજરે પડતાં નથી. સં. ૧૫૨૧ ના ધાતુપ્રતિમાલેખમાં ઉનાવા ગામનો ઉલ્લેખ મળે છે. એકંદરે, ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ નોંધવા જેવી કેઈ ખાસ હકીકત આ લેખમાંથી મળી આવતી નથી.
ગામના ઈશાન ખૂણે સિદ્ધનાથ મહાદેવના ખેતર નજીકના કૂવા આગળ એક પાળિયા છે. ખારે પત્થર હોવાથી અક્ષરે ખરી ગયા છે, પરંતુ સાલ વાંચી શકાય છે અને તે વિક્રમની ઓગણીસમી સદીની છેલ્લી પચીસીની હોવાનું જણાય છે. ગામની ઉત્તર તરફની ભાગોળે કોઈ સતીનો હાથ છે.
૧૩. જૈન સાહિત્યને સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ, પૃ. ૪૧૧-૧૨
૧૪, આત્માનંદ પ્રકાશ, પુ. ૨૧, અંક ૮. કેટલાક ધાતુપ્રતિમા લેખ એ શીર્ષક લેખ.
