________________
ડેર
વિષેના વિશ્વસનીય ઉલ્લેખ તા પ્રભાચન્દ્રસૂરિના પ્રભાવકચરિત્ર ’માં મળે છે. તે ઉલ્લેખ ઇસવીસનની નવમી સદીના આરંભમાં મેઢેરાનુ અસ્તિત્વ હાવાનુ... અને ત્યાં મેઢરક ગચ્છનાં ચૈત્યેા હેાવાનું સૂચન કરે છે.ર પરન્તુ સÎરના મન્દિર ખાખતમાં આકિ ચાલેાજીકલ સબ્જે ’ના કર્તાઓએ કરેલું અનુમાન વજનદાર ગણીએ તા સદૈરને સમય સહેજે માઢેરા કરતાં ચે. પ્રાચીન ધારવા પડે.
·
.
સહેર વિષેના બીજો એક ઉલ્લેખ બારમી સદીમાં સાંપડે છે અને અત્યારે એક નાના ગામડાની સ્થિતિમાં આવેલું સ્થાન એક વખતે વિસ્તૃત હતું એમ તે ઉપરથી કલ્પી શકાય છે. સિદ્ધરાજના પિતા કણુ દેવ સાલકીનું સં. ૧૧૪૮ ની સાલનું એક તામ્રપત્ર સૂણુકમાંથી મળેલું છે, અને સુણુકનું તળાવ ચાલું રાખવા માટે, પાસેના ડાભી ગામની કેટલીક જમીન દાન અપાયાનું તેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે. દાનમાં અપાયેલી જમીનના ખૂટ લખતાં એ તામ્રપત્રમાં નીચે પ્રમાણે લખેલુ છે
अस्याश्च भूमेः पूर्वस्यां दिशि भट्टारिका क्षेत्रं । तथा ब्राह्मण रुद्र | नेहा लालाक्षेत्रं च । दक्षिणस्यां महिवरामक्षेत्रं । पश्चिमायां संडेरग्रामसीमा । इति ચતુરાવાટવક્ષિતાં સૂમિ.........ઈત્યાદિ
હવે, સૂણુક ગામ સંડેરથી ત્રણ ગાઉ ઈશાન ખૂણે આવેલુ છે. આજે સડૅર અને સુષુકની સીમ, ઉપર્યું`કત તામ્રપત્રમાં જણાવ્યું છે તે પ્રમાણે એકબીજાને સ્પર્શ કરતી નથી; અત્યારે તે તેમની વચ્ચે ખીજા ગામે આવેલાં છે. વળી સંડેરના અત્યારના ગામઠાણુની આજુબાજુ ઘણે દૂર સુધી જૂના પાયા નજરે પડે છે; અને આ ઉપરથી એ પુર• વાર થાય છે કે એક કાળે સંડેરના વિસ્તાર અત્યાર કરતાં ઘણા મેટા હાવા જોઈ એ.
"
એ પ્રાચીન દેવાલયા
આચિાલાજીકલ સભ્યે એક નાન ગુજરાત ’માં, ઉપર જે
૨. એજન, પૃ. ૧૬
