________________
એક ઐતિહાસિક જૈન પ્રશસ્તિ
તથા ‘ઉપદેશમાલાબૃહદ્ઘત્તિ' નામની કૃતિ રચી હાવાનુ જણાય છે. તેમનું અવસાન સ. ૧૦૮૮માં થયું હતુ.૪ ચંદ્રગચ્છના દેવેન્દ્રસૂરિના શિષ્ય શ્રીચ દ્રસૂરિએ સ. ૧૨૧૪માં પાટણમાં પ્રાકૃત ‘સનત્કુમારચરિત્ર’ આ હજાર શ્લાક×માણુ લખ્યુ છે, તેના આરંભે તેમણે દેવચન્દ્રની તથા દેવભદ્રની કૃતિનું સ્મરણ કર્યુ” છે.૫ પ્રશસ્તિની સાતમી આર્યોંમાં જેમના ઉલ્લેખ કરવામાં આવેલા છે તે દેવચન્દ્રસૂરિ અને શ્રીચન્દ્રસૂરિએ જેનું સ્મરણ કર્યું છે તે દેવચન્દ્રસૂરિ એક જ હશે કે કેમ એ પ્રશ્ન છે. જો એક હોય તે। દેવચન્દ્રસૂરિએ અન્ય કાઈ પ્રગ્ન્યા રચ્યા હશે, એવું અનુમાન થઇ શકે છે.
૧૧. સિદ્ધરાજના એક મંત્રી સજ્જનનુ નામ તિડાસમાં પ્રસિદ્ધ છે. વનરાજ ચાવડાના શ્રીમાળી મંત્રી જાબ અથવા ચાંપાને તે વંશજ હતા. સિદ્ધરાજે તેને સૌરાષ્ટ્રના દંડનાયક નીમ્યા હતા. તેણે સૌરાષ્ટ્રની ઉપજ ખર્ચીને સં. ૧૧૮૫ માં ગિરિનાર ઉપરનાં જૈન મન્દિરાને જીર્ણોધાર કર્યાં હતા. સ. ૧૨૮૭ ની આસપાસ પ્રાચીન ગુજરાતીમાં લખાયેલ રેવગિર રાસ'માં તથા પ્રાકૃત રૈવતકલ્પ'માં આ જીર્ણોદ્ધારનું વન મળે છે. ભદ્રેશ્વરસૂરિની આજ્ઞાથી સજ્જને ગિરનાર તીના ઉદ્ધાર કરાવ્યા હતા. એવા પ્રશસ્તિના ઉલ્લેખ નેાંધપાત્ર છે.
:
૧૨. શાન્તુક, સ`પકર અથવા શાન્તુ એ સિદ્ધરાજના અમાત્ય હતા. સિદ્ધરાજના પિતા કહ્યુના વખતમાં પણ તે મહામાત્ય હતેા, એમ‘ વિક્રમાંકદેવચરિત' તથા ચૌરપંચાશિકા’ના કર્તા તેમજ કર્યું ના સમકાલીન પ્રસિદ્ધ કાશ્મીરી કવિ બિલ્હણે રચેલ ‘કસુન્દરી’ નાટિકામાં જણાવેલું છે. ‘કણુ સુન્દરી’ નાટિકા મહામાત્ય સ`પકરે પાટણમાં શ્રીશાન્ત્યત્સવગ્રહમાં પ્રવર્તાવેલા આદિનાથના યાત્રામહોત્સવ વખતે
૪. એજત, પૃ. ૨૦૭
૫. ‘જૈન’ સાપ્તાહિક, તા. ૨૦-૫-૨૮, ૫, લાલચંદ્ર ગાંધીના લેખ ‘સિદ્ધરાજ અને જને,’
૬. શ્રી દલાલસ’પાદિત - પ્રાચીન ગુર્જર કાવ્યસ ંગ્રહ ( ગા. એ. સી. )માં આ બન્ને કૃતિઓ છપાયેલી છે.
