________________
વસ્તુપાલનું વિદ્યામડળ
૩૧
માણિકયચંદ્રની સમકાલીનતા અને સંપર્કને સમ્રુતના તથા પાર્શ્વનાથચરિત્રના રચનાકાળ સાથે તે જ ઘટાવી શકાય.
અન્ય કવિ.
सूत्रे वृत्तिः कृता पूर्व दुर्गसिंहेन धीमता । विसूत्रे तु कृता तेषां वस्तुपालेन मन्त्रिणा ॥
—સામેશ્વર
ખીજા અનેક કવિએ અને પંડિતાને પણ વસ્તુપાલે આશ્રય આપ્યા હતા તથા તેમની સરસ્વતીસેવાને પાષણ આપ્યું હતુ'. વામનસ્થલીવાસી કવિઓ યશેાધર અને સામાદિત્ય, દેવપત્તન-પ્રભાસવાસી કવિ વૈરિરસ, કૃષ્ણનગરવાસી કમલાદિત્ય, તથા દામેાદર, જયદેવ (જયંતદેવ), વિકલ, કૃષ્ણસિ છે, શકરસ્વામી આદિ કવિએતે પણુ તેણે હજારાનાં દાન આપ્યાં હતાં. એ કવિએનાં પ્રશંસાવાકો અને સુભાષિતા પ્રબન્ધામાં મળે છે. ચાચરિયાક નામના એક વિદ્વાન જે દૂર દેશથી આવ્યેા હતેા અને જેનાં વચને સાંભળવા માટે ઉયપ્રભસૂરિ પણ વેશપલટા કરીને જતા હતા તેને વસ્તુપાલે બે હજાર કમ્મ દાનમાં આપ્યા હતા અને નગરમાં તેને જાહેર સત્કાર કર્યાં હતા. આબુ ઉપર વસ્તુપાલે બંધાવેલાં મદિરાને વૃત્તાંત આપતા અપભ્રંશ આખુરાસ સ. ૧૨૮૯ માં પાલ્હેણુ નામે કવિએ (પાઠાંતર અનુસાર, પાલ્હેણુના પુત્રે) રચ્યા છે; એ કવિ પણ વસ્તુપાલના સુપરિચિત જણાય છે. સેામનાથની યાત્રા વખતે દેવની પૂજા કરનારા બ્રાહ્મણેાએ વસ્તુપાલની કાવ્યમય સ્તુતિ કરતાં તેણે તેઓને હજારેાનાં દાન આપીને વર્ષાસન ખાંધી આપ્યાં હતાં. આ ઉપરાંત, જેમનાં નામ આજે મળતાં નથી એવા અનેક કવિઓ, પિડતા અને ચારણેાને તેણે ધનવાન બનાવ્યા હતા. એ સર્વાંની કાવ્યરચનાઓ તથા ચારણાના અપભ્રંશ દૂડાએ પણ મળે છે. કેટલાકને તેણે ભૂમિદાન આદિ આપીને કાયમી વૃત્તિ બાંધી આપી હતી. એ દાનશૂરતાને બિરદાવતાં સામેશ્વર લખે છે: “ પૂર્વે બુદ્ધિમાન એવા દુર્ગાસિંહૈ સૂત્રામાંવ્યાકરણનાં સૂત્રેા ઉપર વૃત્તિ કરી છે-ટીકા લખી છે, પણ મન્ત્રી વસ્તુપાલે તેા વગર સૂત્રે કવિએને વૃત્તિ-આજીવિકા કરી આપી છે. ’’
