________________
.૨૦મ નિર્વાણ
શ્રીમતી સીતાના રૂપમાં રહેલા સીતેન્દ્ર આ પ્રમાણે શ્રી રામષિને કહે છતે સીતેન્દ્ર જે ખેચર સ્ત્રીઓને વિમુર્તી હતી, તે વિવિધ પ્રકારના સંગીતને કરવા લાગી. એ સંગીત કામદેવને સજીવન કરવાને માટે ઔષધ સમાન હતું. કાંઈ કમીના ? શ્રી રામષિને ચલાવવા માટે સીતેન્દ્ર આ જેવો-તેવો ઉપાય યોજ્યો છે? આખું ય વાતાવરણ એવું સર્યું છે કે, ભલભલા સંયમીને પણ ટક્યું ભારે થઈ પડે. કામોદ્દીપક સામગ્રીનો પાર નથી અને શ્રીમતી સીતા તરીકે પ્રાર્થના પણ કેવી લલચાવનારી છે ? એક રાગના આવેશે સીતેન્દ્ર જેવાને પણ કેટલી હદ સુધીના ભાનભૂલા બનાવી દીધા છે. આ બધું શા માટે ! શ્રી રામચંદ્રજીની સાથે પોતે પુન: જોડાઈ શકે, તે પોતાના મિત્રદેવ બને
એટલા માટે ! એ જાણે છે કે, શ્રી રામષિએ ક્ષપકશ્રેણી માંડી છે, છતાં રૂ રાગની વિવશતાથી આવો અનુકૂળ ઉપસર્ગ કર્યો ! ધર્મબુદ્ધિ સિવાયનો રાગ કરવા જેવો નથી, એમ લાગે છે?
સભા : ધર્મબુદ્ધિપૂર્વક્તો રાગ હોત તો સીતેન્દ્ર આવું ન કરત?
પૂજ્યશ્રી : નહિ જ. ધર્મબુદ્ધિપૂર્વક્તો રાગ આત્માને ધર્મથી ચળાવનારો નથી હોતો, પણ ધર્મને પમાડનારો અને પ્રાપ્ત ધર્મમાં » સુસ્થિર બનાવનારો હોય છે. શ્રી રામચંદ્રજી પ્રત્યેનો સીતેન્દ્રનો રાગ ધર્મ
બુદ્ધિપૂર્વકનો હોત, તો સીતેન્દ્ર શ્રી રામર્ષિને ધ્યાનભ્રષ્ટ બનાવાનો પ્રયત્ન કરત જ નહિ. શ્રી રામષિની સાધનામાં વિક્ષેપ ઉપજાવવાનો વિચાર આવ્યો અને તેનો અમલ પણ થયો, તે એ જ સૂચવે છે કે, શ્રી રામચંદ્રજી પ્રત્યેનો શ્રીમતી સીતાજીનો તે રાગનો આવેશ ધર્મબુદ્ધિપૂર્વકનો હતો નહિ, પણ પૌદ્ગલિક હતો.
સીતેન્દ્રના એ અનુકૂળ ઉપસર્ગથી શ્રી રામચંદ્રમહર્ષિ લેશ પણ ચલાયમાન બન્યા નહિ. શ્રીમતી સીતારૂપે સીતેન્દ્ર ઉચ્ચારેલા એ વચનો, ખેચર સ્ત્રીઓનું એ સંગીત અને એ વસન્ત આ ત્રણમાંથી એક પણ વસ્તુ, શ્રી રામચંદ્ર મહર્ષિને ક્ષોભ પમાડી શકી નહિ. એટલું જ નહિ, પણ મહા સુદી બારસની તે રાત્રિના છેલ્લા પહોરે શ્રી રામચંદ્ર મહર્ષિને ઉજ્વળ એવું કેવળજ્ઞાન ઉપજયું ! શ્રી રામર્ષિને કેવળજ્ઞાન ઉપર્યું તેનો ભક્તિવાળા સીતેન્દ્ર તેમજ અન્ય દેવોએ પણ મહિમા કર્યો.