________________
પૂજ્યશ્રી : તો પછી આ બધું ક્યારે છૂટે ? અથવા તો આ બધાને મારે છોડવું જોઈએ અને પરલોકમાં સારું સ્થાન મળે એ માટેની કારવાઈ કરવી જોઈએ એમ થાય કે નહિ ?
સભા : અહીં પણ સુખ ભોગવાય અને ત્યાં પણ સારું સ્થાન મળે એવો ઉપાય ગમે.
પૂજ્યશ્રી : એટલે કે, અહીં પણ વિષયસુખ ભોગવવાની ભાવના છે અને પરલોકમાં પણ વિષયસુખ મેળવવાની ઇચ્છા છે, એમ જ ને ?
સભા : લગભગ એવું.
પૂજ્યશ્રી : આવી વૃત્તિવાળાઓ અહીં પણ ઘણી સામગ્રી છતાં દુ:ખી બને અને પોતાના પરલોકને બગાડે, એમાં નવાઈ પામવા જેવું કાંઈ છે જ નહિ. ધર્મશીલ આત્માઓ કારમી આપત્તિઓ વચ્ચે પણ અનુપમ સુખનો આસ્વાદ લઈ શકે છે, જ્યારે વિષયસુખના લોલુપ આત્માઓ ઘણી સંપત્તિઓ વચ્ચે પણ અનેક પ્રકારનાં દુ:ખોને અનુભવતા હોય છે. એ જ રીતે ધર્મશીલ આત્માઓ પોતાના પરલોકને પણ સુધારી શકે છે, જ્યારે વિષયસુખમાં લીન બનેલા આત્માઓ દુર્ગતિને જ સાધે છે. આથી આ લોક અને પરલોક એમ ભયલોકમાં સુખનો અનુભવ કરવો હોય, તો તે માટે એક માત્ર ધર્મ જ સાધન છે. અનુકૂળ શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શ વિના સુખ મળે જ નહિ એ માન્યતા જ ખોટી છે. અનુકૂળ શબ્દાદિના યોગે જે સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે, તે ધર્મના યોગે પ્રાપ્ત થતાં સુખને હિસાબે કોઈ ગણતરીમાં જ રહેતું નથી; પણ જેને ધર્મનાં યોગે પ્રાપ્ત થતા અગર અનુભવી શકાતા સુખની ગમ નથી અથવા તો ધર્મના યોગે શબ્દાદિના યોગ વિના જ અનુપમ સુખને અનુભવી શકાય છે એ વાતની જેને શ્રદ્ધા નથી, એવા માણસોને આવી સાચી પણ વાત ન ગમે તો તે બનવાજોગ છે. બાકી ઉભય લોકનાં સુખનું કારણ એક માત્ર ધર્મ જ છે અને એથી અહીંથી સુખસમાધિપૂર્વક મરીને સારા સ્થાનમાં જ્વાની ભાવનાવાળાઓએ તો આ જીવનને ધર્મમય બનાવવાનો જ પ્રયાસ કરવો જોઈએ. શ્રીલક્ષ્મણજીએ જેવા દિગ્વિજ્યો સાધ્યા, તેવા તમે સાધી શક્વાના છો ?
...શ્રી રામચન્દ્રજીનો સંસારત્યાગ સાધના અને નિર્વાણ...૧૨
૨૫૯
