________________
એવા પણ દોષને ગ્રહણ કર્યો, એમાં તમારો દોષ નહિ હતો, પણ પુરજનોના સ્વભાવનો જ દોષ હતો. લોકનો સ્વભાવ જ એવો છે કે, અસત્ પણ દોષને ગ્રહણ કરીને નિદા કરે. હું પણ એવો કે, સ્વભાવથી જ અસદ્ દોષને ગ્રહણ કરનારા પુરજનોના અભિપ્રાયને અનુસરીને મેં તમારો ત્યાગ ક્ય. દેવિ ! મારા એ જ્યને તમે ક્ષમા કરો! વળી મારાથી ત્યજાએલાં તમે, મહાહિંસક પ્રાણીઓવાળા જંગલમાં પણ પોતાના પ્રભાવથી જીવતાં રહી શક્યાં, એ એક દિવ્ય હોવા છતાં તેને પણ હું સમજી શક્યો નહિ ! મારા તે સર્વ કૃત્ય બદલ તમે ક્ષમા કરો. અને આ પુષ્પક વિમાનમાં બેસીને ઘેર પધારો અને પૂર્વની જેમ મારી સાથે રમો !”
શ્રીમતી સીતાજીનો વિવેકમય ઉત્તર આટલાં આટલાં કષ્ટો ભોગવ્યા પછી અને કારમાં અશુભોદયનો અનુભવ કરી લીધા પછી શ્રીમતી સીતાજી પાછાં ઘેર જાય ? તથા પ્રકારના સત્ત્વ આદિના અભાવે કોઈને, આટલા અનુભવ પછી પણ ઘેર જવું પડે તો તે જુદી વાત છે, પણ મહાસતી શ્રીમતી સીતાજી તો પરમસત્વશીલા છે. એ તો અત્યારે પરમવિવેકશીલ આત્માઓને માટે અતિ સ્વાભાવિક એવા નિર્ણય ઉપર છે. શ્રીરામચંદ્રજીના કથનને સાંભળતાંની સાથે જ મહાસતી શ્રીમતી સીતાજી શ્રી રામચંદ્રજીને કહે છે કે,
“સતાધુવે ન તે ઢોવો, ન ઘર નોdaહ્ય શ્યન न चान्यस्यापि कस्यापि, किन्तु मत्पूर्वकर्मणाम् ॥१॥"
“તેમાં નથી તો આપનો કોઈ દોષ; નથી તો લોકનો કોઈ દોષ કે નથી તો અન્ય કોઈનો દોષ, ઘેષ છે કેવળ મારાં પૂર્વ કર્મોનો જ !' વિચારો કે, શ્રીમતી સીતાજી કેટલાં બધાં વિવેકશીલ છે ! તેઓ સમજે છે કે, લોક અને શ્રીરામચંદ્રજી વગેરે તો નિમિત્ત માત્ર છે. મારાં પૂર્વકર્મો તથા પ્રકારનાં ન હોય, તો લોકથી, શ્રીરામચંદ્રજીથી કે અન્ય કોઈથી પણ મને કશું કરી શકાય નહિ. મૂળ દોષ મારાં પૂર્વકર્મોનો જ!”
આ રીતે પોતાનાં પૂર્વકર્મોનાં દોષને વિચારીને કે વર્ણવીને જ શ્રીમતી સીતાજી અટક્યાં છે એમ પણ નથી. શ્રીમતી સીતાજીએ તો પોતાનાં કર્મોના ઉચ્છેદ માટે જ પ્રયત્નશીલ બનવાનો નિર્ણય કર્યો છે. પોતાના એ નિર્ણયને જાહેર કરતાં શ્રીમતી સીતાજી કહે છે કે,
....મહાસ સતાજીનું દિવ્ય અને દક્ષિ૮..૬
૧૪૩