________________
૨૨૪
હેe@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
કલંક....ભાગ૬ સિતને
હોય તે સ્વાભાવિક છે. આવા સંયોગોમાં કહે કોણ ? ઘણોખરો ભાગ તો શ્રી રામચન્દ્રજી શ્રીમતી સીતાજીનો ત્યાગ કરે એમાં ખુશી છે અને જે થોડાઓ ‘મહાસતી શ્રીમતી સીતાજીનો શ્રી રામચન્દ્રજીએ ત્યાગ નહિ જ કરવો જોઇએ' એમ માને છે, તેઓનું કાંઈ પણ સાંભળવાને ય શ્રી રામચન્દ્રજી તૈયાર નથી, એમ પણ શ્રી લક્ષ્મણજી સાથેની તેમની વાતચીત ઉપરથી જોઈ શકીએ છીએ.
લોકની જીભે મર્યાદાનું બંધન નથી શ્રી રામચન્દ્રજીને જો વિચાર જ કરવો હોત, તો શ્રી લક્ષ્મણજીએ ટુંકમાં પણ જે કહ્યું તે પૂરતું જ હતું. જો વિચાર કરવામાં આવે, તો શ્રી લક્ષ્મણજીએ થોડા શબ્દોમાં પણ ઘણું ઘણું કહી દીધું છે. શ્રી લક્ષ્મણજીએ ચોખ્ખું કહેવું છે કે ‘લોકનું મોઢું બંધાયેલું નથી.’
સભા એટલે શું?
પૂજ્યશ્રી : એનો ભાવ એ છે કે, લોકની વાણીને કોઈ મર્યાદા નથી. લોકની જીભે મર્યાદાનું બન્ધન નથી, કે જેથી એ જે કાંઈ બોલે તે વિચારપૂર્વક જ બોલે. અને અસત્ય કે અહિતકર એવું સત્ય પણ બોલે નહીં લોક તો આ અસત્ય પણ અને અહિતકર પણ બોલે. અજ્ઞાન લોકમાં વહેતી મૂકાએલી, સારામાં સારા સજ્જનને લગતી તદ્દન ખોટી પણ વાત, કેવા રૂપમાં આવી જશે અને ક્યાં જઈને અટકશે તે કહી શકાય નહિ. વાત શરૂઆતમાં સામાન્ય હોય, તોય અજ્ઞાન લોકના મોઢે ચઢી ગયા પછી, તેને ખૂબ ખૂબ વધી જતાં પણ વાર લાગે નહિ. શરૂઆતમાં જે વાત સામાન્ય હોય, તે વાત વધત વધતે એવી પણ વધી જાય છે, જેના મોં, માથા કે ટાંટીયાનો કશો પત્તો જ લાગે નહિ. પછી શાણા ગણાતા પણ વસ્તુત: દોઢ ડાહા માણસો વિચાર કરે કે, લોકો આટલું બધું બોલે છે, તો કાંઈક જરૂર હશે.' પોતાને શાણા મનાવતા આત્માઓ પણ સત્યાસત્યની જરૂરી તપાસ ન કરે અને અજ્ઞાન લોક ભેગા એય હાંકયે રાખે કે, ‘આમાં થોડું ઘણું તો સાચું જરૂર હશે.” લોકનો આવો સ્વભાવ હોઈને, એવી કહેવત પણ પડી ગઈ છે કે કુવાને મોઢે ગરણું બંધાય નહિ અને લોકને મોઢે ડૂચો દેવાય નહિ.'
લોકના આવા સ્વભાવને જાણનારાઓ જો ર્તવ્યશીલ હોય,