________________
દે, એવા પણ સમયે જો કોઈ કહેવા જાય, તો પ્રજા, પુત્ર અગર પત્ની એમ કહી દે કે, “અમને કહેવા આવ્યા છો, પણ અમારા રાજાએ, પિતાએ અગર પતિએ અમારા તરફ વુ વર્તન રાખ્યું છે, એ જાણો છો? આવું કહીને રાજા, પિતા અગર પતિના તદ્દન કલ્પિત પણ દોષોને ગાનારાઓ આજે ઓછા પ્રમાણમાં નથી. લગભગ આવી જ સ્થિતિ રાજા, પિતા કે પતિ બનેલાઓની પણ છે. આમ છતાં પણ સ્વામિસેવકભાવની દૃષ્ટિએ સેવકવર્ગ જો ઉલ્લંઠ બને અને મર્યાદાહીન આચરણ કરે. તો તે વધારે ઠપકાપાત્ર ગણાય, એ નિશ્ચિત વાત છે.
લોકચર્ચાના કારણે અયોધ્યાનગરીના આઠ
આગેવાનોની મતિમાં પણ વિપર્યાસ થવો પૂર્વકાલમાં રાજા-પ્રજાની સ્થિતિ જુદી હતી. રાજા પ્રજાવત્સલ ભાવથી ભરેલો હતો અને પ્રજા રાજભક્તિભાવથી ભરેલી હતી. આવા પ્રજાવત્સલ અને ન્યાયપ્રિય રાજાઓ પોતાની રાજધાનીના મહત્તર જનોને નગરીના સત્ય વૃત્તાન્તને જણાવવા માટે નિયુક્ત કરતા. શ્રી રામચન્દ્રજીએ પણ પોતાની રાજધાની અયોધ્યામાં એવી વ્યવસ્થા કરી હતી. અયોધ્યાપુરીના એ મહત્તર જનોના નામા હતા. વિજય, સૂરદેવ, મધુમાન, પિંગલ, શુલધર, કાશ્યપ, કાલ અને ક્ષેમ. આ આઠ મહત્તર જનોના કાને પેલી વાત આવી તેમણે જોયું કે સીતા કલંકિની હોવાની વાત લોકમાં જોશભેર ચાલી રહી છે. એ વિષે વિચાર કરતાં કરતાં તેઓને પણ એ વાતમાં તથ્ય લાગ્યું.
યાદ છે ને કે, આ લોક અને આ પુરમહત્તરો તેજ છે, કે જેમણે શ્રીમતી સીતાજીની સાથે શ્રી રામચન્દ્રજી સપરિવાર અયોધ્યામાં આવી પહોંચતા, મોટો ઉત્સવ ઉજવ્યો હતો અને તેમના આગમનને વધાવી લીધું હતું. હવે આટલા કાળે આવા ડાહા પણ માણસોને લાગે છે કે, ‘સીતા નિષ્કલંક હોય એ શક્ય જ નથી.' સીતા નિષ્કલંક હોય એવી વાત તેમને હવે બુદ્ધિગમ્ય લાગતી નથી. આ લોક અને આ લોકના આગેવાનો ! ખરેખર, શ્રીમતી સીતાજીના દુષ્કર્મના તેવા પ્રકારના ઉદયને કારણે જ જાણે કે, લોકના આગેવાનોની પણ બુદ્ધિ વિપર્યાસ
અિદ્યત્તમાં શરણ
இதில் இல்லை இல்லை இது இது
એક ઘર્મ જ છે .....૬
૧૫૩
