________________
એ ભ રષ્ટ
૧૦૪
સીતાને કલંક....ભાગ-૬
શ્વાનવૃત્તિ છે. સિંહ બાણ તરફ નહિ દોડતાં, બાણ મારનાર ઉપર જ તરાપ મારવા દોડે છે જ્યારે શ્વાન લાકડી મારનાર ઉપર નહિ ધસતા લાકડી તરફ દોડે છે. એ જ રીતે અજ્ઞાન જીવો પણ દુ:ખના વાસ્તવિક કારણનો નાશ કરવાને માટે પ્રયત્નશીલ નથી બનતા, પણ દુ:ખના વાસ્તવિક કારણ યોગે પ્રાપ્ત થયેલી સામગ્રીનો સામનો કરવા તત્પર બને છે. એ સિંહવૃત્તિ નથી પણ શ્વાનવૃત્તિ છે. વિચાર કરો કે‘આ સંસારમાં ખરેખર દુશ્મનરૂપ કઈ વસ્તુ છે ?’
સભા : આત્માએ પોતે બાંધેલા કર્મ.
છે
પૂજ્યશ્રી : બરાબર છે. કર્મ એ જ મોટામાં મોટો દુશ્મન કારણકે, સર્વ આપત્તિ એના યોગે પ્રાપ્ત થાય છે.આત્મા અનાદિકાલથી એ કર્મરૂપ દુશ્મનના કારાગારમાં કેદી બનેલો છે. જ્યાં સુધી એ કારાગારને ભેદી બહાર ન નીક્ળાય, એટલે કે, તેનાથી સર્વથા મુક્ત ન બનાય, ત્યાં સુધી સઘળાં જ દુ:ખોનો સંપૂર્ણ અન્ત, એ અસંભવિત વસ્તુ છે. સુવર્ણનો માટી સાથે જેવો એકમેક સ્વરૂપ યોગ છે, તેવો જ આત્માનો કર્મની સાથેનો યોગ છે એમ કહી શકાય. આત્મા ચેતન છે અને કર્મ જડ છે. એ બેનો જે એકમેક સ્વરૂપ યોગ, તે જ આત્માનો સંસાર છે અને તેવા પ્રકારના યોગનો જે વિયોગ તે જ આત્માનો મોક્ષ છે. મુક્તાત્મા સાથેનો જડસ્પર્શ એ વસ્તુતઃ યોગ કહેડાવવાને લાયક નથી; કારણકે, આત્માને કાંઈ જ અસર કરી શક્તો નથી. એવો સ્પર્શ બન્યો રહે એથી મુંઝાવવાનું હોય જ નહિ. તેવા પ્રકારનો યોગ જ દુઃખદાયક છે, કે જે યોગ સ્પર્શ માત્ર રૂપ નથી પણ એકમેક સ્વરૂપ છે, દુનિયામાં સારી-નરસી જે કાંઈ સામગ્રી પ્રાપ્ત થાય છે તે શુભાશુભ કર્મથી પ્રાપ્ત થાય છે. કર્મબદ્ધ આત્માઓને દુનિયાના દુશ્મનો ભલે હેરાન કરી શકતા હોય, પણ કર્મમુક્ત આત્માને સમર્થમાં સમર્થ પણ દુશ્મન હેરાન કરી શકતો નથી. આપણું કોઈ અપમાન કરે, આપણને કોઈ હાનિ પહોંચાડે, ત્યારે અગર તેવા
