________________
શિયાળી અયોધ્યા.....ભાગ-૧,
૨૦૪ કરવાથી પ્રસન્ન થઈને મેં કૈકેયીને એક વરદાન આપ્યું હતું. અત્યારે તે
વરદાન શ્રી ભરતને રાજ્ય આપવાની માંગણી કરવારૂપે કેકેયી માગે છે." આટલું કહીને શ્રી દશરથ રાજા મૌન થઈ જાય છે. જુએ છે કે શ્રી રામચંદ્રજી ઉપર હવે કેવી અસર થાય છે? પણ શ્રી રામચંદ્રજી તો હર્ષ પામીને કહે છે કે “મહાપરાક્રમી એવા મારા ભાઈ શ્રી ભરતને રાજ્ય મળે એવું મારી માતાએ વરદાન માગ્યું તે બહુ સારું કર્યું છે."
આટલું હર્ષપૂર્વક કહી પછી શ્રી રામચંદ્રજી પોતાનું દુ:ખ વ્યક્ત કરે છે શ્રી રામચંદ્રજી કહે છે કે “પિતાજી ! આપ તો આ વિષયમાં મને, આપની મારા ઉપર મહેરબાની હોવાથી પૂછો છો, પણ લોકમાં તો આ હકીકત મારા અવિનયની સૂચક ગણાય તેનું મને દુ:ખ છે. લોકને એમ થાય કે રામ શું એવો અવિનયી હશે કે જેથી બાપને પોતાનું રાજ્ય બીજાને આપતાં પહેલાં રામને પૂછવું પડ્યું?"
આવો તો કોઈ વિનય છે ? બાપ હક્કારને રાજ્ય ન આપે અને બીજાને આપવા પૂરતું હક્કારને પૂછે એ ખોટું છે? શું બાપે પૂછવું ન પડે ? પૂછ્યા વિના બાપથી અપાય ? બાપ પૂછે એટલા માત્રથી દીકરો અવિનયી ગણાય, એમ? વિનયની કાંઈ મર્યાદા ? આ બધા પ્રશ્નો આજે ઉઠે તો નવાઈ નહિ; કારણકે વિનય ગયો છે અને સભ્યતાનો દંભ પેઠો છે. શ્રી રામચંદ્રજી તો એમ જ માનતા હતા કે રાજ્ય આપી દેતા બાપને જો હક્કદાર પુત્રને પણ પૂછવું પડે તો તે હક્કાર પણ દીકરાનો અવિનય જ ગણાય.
શ્રી રામચંદ્રજી તો ત્યાં સુધી કહે છે કે “આપે સંતુષ્ટ થઈને રાજ્ય મારા ભાઈને જ આપ્યું છે, પણ કદાચ આપ ગમે તેને આપો તો પણ તેમાં 'હા' ભણવાની કે 'ના' ભણવાની, નિષેધ કરવાની કે સંમતિ આપવાની મને કશી જ સત્તા નથી; કારણકે હું તો આપના સેવક જેવો છું.” અને આ પછી છેલ્લે છેલ્લે એમ પણ કહે છે કે “શ્રી ભરત છે તે હું જ છું; આપને માટે અમે બન્નેય સરખા છીએ, માટે આપ મોટા હર્ષથી શ્રી ભરતનો રાજ્યાભિષેક કરો.”
શ્રી ભરતજીને થયેલી વેદના શ્રી રામચંદ્રજીનો આવો ઉત્તર સાંભળીને શ્રી દશરથ રાજા
