________________
આત્મચિંતા ખાતા-પીતા, પહેરતાં – ઓઢતાં, ઉઠતા-બેસતાં, હરતાંફરતાં અને વિષયોપભોગોના પ્રસંગોમાં પણ ઝળહળતી હોય, પોતાની આત્મચિંતાની થોડીકેય જ્યોત ફેલાતી હોય તો આત્મા કદાચ સંસારની ક્રિયાઓ કરે તોય તીવ્ર બન્ધ પડે નહિ; એટલું જ નહિ પણ વિષયભોગની ક્રિયા કરવાનું ચાલુ હોય એવા પ્રસંગેય જો આત્મા આત્મચિંતાના યોગે શુભ ધ્યાનમાં આરૂઢ થઈ જાય તો કર્મબંધને બદલે કર્મનિર્જરા પણ કરી જાય. ભોગોના ભોગવટામાં નિર્લેપ રહેવાની કળા આત્મચિંતા શીખવે છે. આત્મચિંતા જેની તેજ છે, એવો આત્મા કઈ વખતે અગર તો કઈ ક્રિયા કરતાં શુદ્ધ ધ્યાનારૂઢ બની જાય એ કહી શકાય નહિ. શ્રી ભરત ચક્રવર્તી આરીસા ભુવનમાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા, તે શાથી? જાણો છો કે એ કેવી આત્મચિંતાવાળા હતા ?
સભા : આત્મચિંતા હતી માટે જ ચેતવનારા સાધર્મિકો નિયોજ્યા હતા.
પૂજયશ્રી : પુણ્યાય રાજા સ્ત્રીને કપાળમાં તિલક કરતાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા અને શ્રી ગુણસાગર શ્રેષ્ઠીપુત્ર લગ્નની ચોરીમાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા. આ પ્રભાવ આત્મચિંતાનો છે; એટલે જેનામાં આત્મકલ્યાણની કામના હોય તેણે આત્મચિંતાશીલ બનવું અને પોતાની આત્મચિંતાને જેમ બને તેમ વધુ સતેજ કરવાના પ્રયત્નમાં લાગ્યા રહેવું એ જ કલ્યાણ સાધનાનો ઉત્તમોત્તમ માર્ગ છે.
આપણે જોઈ ગયા કે વિષયોમાં વિરક્ત ભાવવાળા શ્રી ભરતજી ગાન્ધર્વ નૃત્યને ગીતોથી પણ રતિને પામતા નથી; એટલું જ નહિ પણ સંસારના ભયથી ઉદ્વિગ્ન બન્યા છે. ‘સિદ્ધિસુખને પ્રાપ્ત કરાવનાર ધર્મને જો હું તરૂણપણામાં નહિ કરું તો વૃદ્ધાવસ્થામાં મારે શોકરૂપ અગ્નિમાં શેકાવું પડશે' આવી આત્મચિંતાવાળા એ બન્યા છે અને એથી પાંજરામાં પૂરાએલા સમર્થ સિંહની જેમ દિવસો પસાર કરી રહ્યા છે. શ્રી ભરતજીની આ પ્રકારની સંવિગ્નતા, તેમની માતા કૈકેયીથી છૂપી રહેતી નથી. કૈકેયી જઈને શ્રી રામચંદ્રજીને એ વાતની ખબર આપે છે. શ્રી રામચંદ્રજી પણ જાણે છે કે આ કાંઈ રાજ્યના લોભથી ૧૭
તૈલuત્ર ધારક-શ્રેષ્ઠીપુત્ર.૯
