________________
...લંત વિજય... ભ૮૮-૪
प्रातः पश्य परं बंधो, निजबांधववर्मना । नीयमानं स्वबंधुं तं, बंधुरूपेण वैरिणम् ॥४॥ प्रातः कृतार्थीकृत्य त्वा,-मनुयास्यामि लक्ष्मणम् । लक्ष्मणं हि विना किं मे, सीतया जीवितेन च ॥५॥
શ્રી રામચંદ્રજીએ તો જાણે કે શ્રી લક્ષ્મણજી મરી જ ગયા એમ માની લીધું છે, અન્યથા તેઓ આમ ન કહે. એટલે ફરીથી શ્રી રામચંદ્રજીએ એમ કહાં કે, પત્નીનું હરણ થયું અને નાનો ભાઈ હણાયો, છતાં આ રામ હજુ સુધી ઊભો છે. જીવે છે, પણ સેકડો પ્રકારે ભૂદાઈ જતો નથી. તે મિત્ર સુગ્રીવ! હનુમાન ! ભામંડલ ! નલ ! અંગદ ! વિરાધ ! અને બીજા પણ બધાઓ ! હવે તમે તમારે ઘેર ચાલ્યા જાવ." આટલું કહી બાદ શ્રી રામચંદ્રજી પોતે શું કરવાને ઇચ્છે છે, તે જણાવે છે. અત્યારે પણ પોતે આપેલા વચનોનો પોતાને કેટલો ખ્યાલ છે અને એ વચનનું પાલન હજી થઈ શક્યું નથી એનું પોતાના હદયમાં કેટલું દુ:ખ છે એ દર્શાવતા શ્રી રામચંદ્રજી શ્રી બિભીષણને કહે છે કે,
“હે મિત્ર શ્રી બિભીષણ ! તને મેં જે કૃતાર્થ કર્યો નથી, એ મને સીતાના અપહરણથી તથા લક્ષ્મણના વધથી પણ અધિક શોકરૂપ થયું છે. પણ તે ભાઈ બંધરૂપે વૈરી એવા તે તારા બંધુને તું પ્રાત:કાળે મારા ભાઈના માર્ગે દોરાતો એટલે મરેલો જોજે. પ્રાત:કાળે તને કૃતાર્થ કરીને હું શ્રી લક્ષ્મણને અનુસરીશ એટલે મરીશ. કારણકે શ્રી લક્ષ્મણ વિના સીતાએ કરીને અને જીવિત કરીને મારે શું પ્રયોજન છે." શ્રી રામચંદ્રજીને શ્રી બિભીષણ કહે છે કે એક રાતમાં ઉપાય
યોજો હવે શ્રી બિભીષણથી બોલ્યા વિના કેમ જ રહેવાય ? એ કાંઈ રાજ્યના લોભથી અહીં આવેલ નથી. એટલે શ્રી બિભીષણ શ્રી રામચંદ્રજીને કહે છે કે, xxxxxxx, as a faä
છે ? शक्त्या हतोऽपि ह्यनया, पुमान् जीवति यामिनीम् ॥१॥ મં સાંઢrfટ્ર કા દાદા-દાઝારા રાતં થાત प्रयत्यतां प्रभो ! यावन्, न विभाति विभावरी ॥२॥
“હે સ્વામિનું ! આ અધૂર્ય કેમ? આ શક્તિથી હાગાએલો પગ પુરુષ
