________________
રાવણના સાચા સ્નેહી તરીકેનું કામ કર્યું. પણ સ્નેહીના રૂપમાં શ્રી 6 રાવણના વેરી ઘણા હતા. એમના દીકરા વગેરે ત્યાં હાજર હતા ! શ્રી 6) બિભીષણના કથન સામે શ્રી રાવણ કાંઈ બોલે તે પહેલાં તો શ્રી રાવણનો પુત્ર ઈન્દ્રજિત લાલચોળ થઈ ગયો.
જેવું ભવિષ્ય હોય તેવા સંયોગો, સાધનો અને સહવાસીઓ 6 આદિ સાંપડે છે. શ્રી રાવણનો પણ વિનાશકાળ નજદીક છે એટલે સાચી અને હિતકર સલાહ પણ બીજાઓ એમના હૃદયમાં ચવા જ કેમ છે ? અને કદાચ ચી જાય તો ય તેને ટકવા જ કેમ છે ? વળી શ્રી રાવણના નિકટના વિનાશકાળે એમને પણ મદોન્મત્ત બનાવ્યા છે. એવા વખતે સાથીઓ પણ એવા જ મળે તે સ્વાભાવિક છે. વિનાશકાળ નજદીક હોય ત્યારે સાચા હિતસ્વી સલાહકાર તે શત્રુ લાગે અને ખોટી રીતે હાજી-તાજી કરનારા મિત્રો જેવા લાગે.
ઘમંડી અને પગલાનંદી શેઠીયાઓના મિત્ર કેવા હોય ?
શાસ્ત્ર કહે છે કે કેટલાક સાથી એવા હોય છે કે જે પાસે રહીને સંહાર કરાવે, નુકસાન કરાવે અને અહિતના માર્ગે ઘસડે. ઘમંડી અને પુદ્ગલાનંદી શેઠીયાઓના મિત્ર કોણ હોય ? જે બધી વાતે પૂરા હોય તેઓ જ પ્રાય: એવા શેઠીયાઓના મિત્ર થઈ શકે. સાચો ધર્મી કદિ એવા શેઠીયાઓનો મિત્ર ન થઈ શકે. કેમકે એને હાજી-હાજી કરવાનું પાલવે નહિ. શેઠ જેમાં વાટે તેમનું એનાથી વટાય નહિ, માટે એ એનો મિત્ર ન થઈ શકે. જી હાં, જહાં કરીને ખીસ્સા તર કરનારાં, શેઠની તિજોરીને તળીયા ઝાટક કરનારા નાગાઓજ મોટાભાગે એવા શેઠીયાઓના મિત્રો થઈ શકે ! એવા શેઠીયાઓને પ્રાય: સાચી અને હિતકર સલાહ આપનારા સ્નેહીઓ રૂચતા નથી. એટલું જ નહિ પણ ઉલ્ટી તેમના તરફ છે તેઓની મોટે ભાગે કરડી નજર હોય છે.
ઈન્દ્રજિતની ઉશૃંખલતા શ્રી બિભીષણના કથનનો શ્રી રાવણ કાંઈ ખાસ ઉત્તર આપે તે પહેલાં તો શ્રી રાવણપુત્ર ઈન્દ્રતિ કહે છે કે, “તમે તો જન્મથી માંડીને
બિભીષણ એક સાચો સ્નેહી..૨
