________________
૨૨૪
.....લંકા વિજય.... ભાગ-૪
દીક્ષા માટે ઉપસ્થિત થયેલો પ્રશ્ન શુદ્ધ નિવડે એટલે તેને સાધ્વાચારનું કથન કર્યા બાદ, તેનામાં સમ્યગ્દર્શન, સમ્યગજ્ઞાન અને સમ્યક્ચારિત્રની પરિણતિ કેવી છે ? તે વિષયક તેની પરીક્ષા કરવી.
આ પરીક્ષા અમુક દિવસોમાં જ થઈ શકે કે અમુક મહિનાઓ વિના થઈ શકે નહિ, એવું નથી. એ તો જેવું પાત્ર. જે જે ઉપાયો દ્વારા દીક્ષા લેવા આવેલાની સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યક્ચારિત્રની પરિણતિ જાણી શકાય તેમ હોય, તે તે ઉપાયો ગુરુ યોજે. તે તે ઉપાયો યોજતાં સંયમ જીવનના નિર્વાહને માટે આવશ્યક પરિણામ શુદ્ધિ માલૂમ પડે, તે પછી જ વિધિ મુજબ દીક્ષા આપે. ગુરુને જરૂર લાગે તો તે પરીક્ષામાં છ મહિનાય કાઢે, તેથી વધુ વખત ય કાઢે અને જોઈએ તો એક-બે દિવસ જ કાઢે. સૌને માટે સરખા કાળ સુધી પરીક્ષા કરવી જોઈએ એમ નથી. પરીક્ષા સૌની કરવાની, કાળક્ષેપ જરૂર મુજબ કરવાનો !
દીક્ષા આપવામાં અતિશયજ્ઞાનીઓની વિશિષ્ટતા હોય છે સભા : આ બધું કેવળજ્ઞાની કરે ખરા ? તેમજ તે પરીક્ષા પણ કરે ખરા ?
પૂજ્યશ્રી : કેવળજ્ઞાની પરમર્ષિઓ આવું ન જ કરે, એમ આપણે કહેતા નથી. આપણે તો એમ કહીએ છીએ કે, તે તારકોને જેમ ઉચિત લાગે તેમ કરે; કારણકે તે અનંતજ્ઞાની છે. તે તારકો તો જ્ઞાનબળે સામાની પરિણતિ અને તેની કર્મસ્થિતિ વગેરે સ્વાભાવિક રીતે જાણનારા હોય છે. એમની પાસે આવીને કોઈ એ તારકોને છેતરી જાય એમ બનવાનું નથી, તેમજ એ તારકોને સામાને પૂછીને કે સામાનો પરિચય કરીને કંઈ જાણવાનું બાકી રહેતું નથી. એ તારકોને માટે આજ્ઞાનો પ્રતિબંધ હોય જ નહિ. શાસ્ત્ર ફરમાવે છે કે અતિશય જ્ઞાનીઓની વાત જ જુદી છે. અતિશય જ્ઞાનીઓના જેવા ચાળા કરવાને
