________________
શ્રી રામચંદ્રજીની આ ઉદારતા જોઈને આશ્ચર્ય થાય છે. એક સાથે શોક અને વિસ્મયને ધારણ કરતાં શ્રી કુંભકર્ણ આદિ કહે છે કે, “હે મહાપ્રભુ ! ઘણા મોટા એવા પણ રાજ્યની અમારે કાંઈ જ જરૂર નથી. અમે તો મોક્ષરૂપ સામ્રાજ્યની સાધી આપનારી પ્રવ્રજ્યાને ગ્રહણ કરીશું !" શ્રી રામચંદ્રજીની ઉદારતા અને તેનો શ્રી કુંભકર્ણ આદિએ આપેલો ઉત્તર, એ બે વિચારી જુઓ ! ઘોર યુદ્ધ કરનારા આત્માઓ આ જવાબ આપે છે, હોં ! એમના અંતરને ઉકેલી ઓ ! ઘણાને આ સમજાવું મુશ્કેલ છે. ઘણાને એમ થશે કે, આવા વખતે દીક્ષાની વાત હોય ? શ્રી રાવણના શબને હજી હમણાં તો અગ્નિસંસ્કાર કર્યો છે, ત્યાં દીક્ષાની વાત ? આ ઔચિત્ય કે અનૌચિત્ય ? આજના કેટલાકો જેવી વ્યવહારકુશળતા તેમનામાં નહિ હોય, કેમ?
ખરેખર, આજની દશા જ વિચિત્ર છે. વૈરાગ્યનું સુંદરમાં સુંદર નિમિત્ત મળે અને વૈરાગ્ય ન થાય તો આશ્ચર્ય થવું જોઈએ; એને બદલે આજે વૈરાગ્યના સુંદરમાં સુંદર નિમિત્તથી પણ જો વૈરાગ્ય થાય, તો આજના કેટલાકો તેવા આદમીને બેવકૂફ કહેતા ય શરમાતા નથી, કારણકે જેનકુળના સાચા સંસ્કારોથી તેવાઓ વંચિત રહ્યા છે. આ મનુષ્યભવની અને મનુષ્યભવની સાથે પ્રાપ્ત થયેલી અનુપમ સામગ્રીની કિમત સમજાય તો વૈરાગ્ય વિના ચેન ન પડે. જ્ઞાનીઓએ મનુષ્યભવની કિંમત શા માટે આંકી, તે જાણો છે ? મનુષ્યભવ એટલે મોક્ષ સાધવાનું સબળ સાધન. આર્યદેશાદિ સામગ્રી સાથેનો મનુષ્યભવ મળ્યો હોય અને તેની સાથે જો ભગવાનના શાસનની વાસ્તવિક રૂચિ થઈ હોય, તો આત્મા પોતાનો સંસાર છેદવાની શક્ય પ્રવૃત્તિ, સારામાં સારી રીતે આ ભવમાં કરી શકે છે.
જેને મોક્ષ ગમે તેને સંસાર ગમે તહિ મોક્ષ સામ્રાજ્ય સાધવાનું સાધન દીક્ષા છે, એમ શ્રી કુંભકર્ણ આદિને લાગ્યું, પણ તમને તેમ લાગે છે ? મોક્ષ સામ્રાજ્ય સાધવાની
સ્વજનોનું મરણ, પાછળનાઓને ચેતવે છે...૮
