________________
સભા : સાહેબ ! લાવવા ક્યાંથી ?
પૂજ્યશ્રી : જો લાવવા ક્યાંથી તો સમજો કે આ ધર્મીપણાની પોલ છે. સાધર્મિક માટે તો પોતાનું સર્વસ્વ હોવું જોઈએ. આ દશા
વિના સાચી સાધર્મિક ભક્તિ શક્ય નથી.
યક્ષિણીએ એ નગરીમાં પેસવાનો ઉપાય બતાવ્યો એથી અર્થનો અર્થી કપિલ ખુશ થઈ ગયો. અને ખુશ થયેલા તેણે શું કર્યું ? અને પરિણામ શું આવ્યું ? એનું વર્ણન કરતાં કલિકાલસર્વજ્ઞ ભગવાન્ આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ફરમાવે છે કે,
તારા વિનોડર્યાડર્થી, સાઘુનામંતિવે થૌ । ગમ્યવંત્યંત તાત્ સાધૂન્ ધર્મ તેક્ષ્યોડ‰નોવ્ડ સઃ ૧૨૫ તત: स लघुकर्मत्वाद्विशुद्धः श्रावकोऽभवत् । गत्वौको धर्ममाख्याय, भार्यां च श्राविकां व्यघात् ॥१२॥ “અર્થનો અર્થી કપિલ તે યક્ષિણીની વાણી દ્વારા સાધુઓની પાસે ગયો. સાધુઓની પાસે જઈને તેણે સાધુઓને અભિવંદન કર્યું અને સાધુઓની પાસે ધર્મને સાંભળ્યો ધર્મનું શ્રવણ કરવાથી લઘુકર્મી હોવાના કારણે તે બ્રાહ્મણ વિશુદ્ધ શ્રાવક થયો. વિશુદ્ધ શ્રાવક બનેલા તેણે ઘેર જઈને અને ધર્મને કહીને પોતાની ભાર્યાને પણ શ્રાવિકા બનાવી.”
ܐ
અર્થનો અર્થી હોવા છતાં અને અર્થની ખાતર સાધુઓ પાસે જવા છતાં, માત્ર એક જ વખતની ધર્મદેશનાથી કપિલ જે રીતે શ્રાવક બન્યો તે તેની લઘુકર્મીતાનો પ્રભાવ છે. આ રીતે કોઈ-કોઈ આત્માને વિપરીત ઉદ્દેશે કરવામાં આવેલા ધર્મથી પણ લઘુકર્મીતાના પ્રભાવે લાભ થઈ જાય છે અને કપિલ મિથ્યાદ્દષ્ટિ હતો. એટલે ધર્મ મોક્ષ માટે જ કરવો જોઈએ એમ જાણતો ન હતો. એ જ કારણે એ પૈસા માટે ધર્મ લેવાને સાધુઓ પાસે આવ્યો હતો અને લઘુકર્મિતાના પ્રભાવે ધર્મ પામી ગયો. પણ આથી સમ્યગ્દષ્ટિ ગણાતા આત્માએ અર્થ માટે પણ ધર્મ કરાય એમ ન માનવું જોઈએ કારણકે એમ માતવાર આત્મા ધર્મ પામવાને બદલે પામેલા ધર્મને પણ હારી જાય છે. એટલું જનહિ પણ એ વસ્તુ સમ્યક્ત્વને દૂષિત કરનાર નહિ માનીને રસપૂર્વક અથવા આગ્રહ પૂર્વક કરતા, કરાવનાર અને અનુમોદનાર વિપરીત ફળને પામનારો થાય છે.
રામ ત્યાં અયોધ્યા આ કહેવતનો સાક્ષાત્કાર...૩
૧