________________
..સત૮-અયહરણ......ભ૮૮-૩
શીલ એ જ સર્વસ્વ માનવું જોઈએ વાત તો એ હતી કે આત્માએ કામના વિચારોથી બચવું જોઈએ. વળી શીલ એજ પરમધન છે. શીલહીન જીવન કિમત વિનાનું જીવન છે. આ વસ્તુ દરેકે ખાસ ખ્યાલમાં રાખવી જોઈએ. શ્રીમતી સીતાદેવીના અંતરમાં જો એ વસ્તુ જચેલી ન જ હોત, ‘શીલની પાસે સંસારની સર્વ ઋદ્ધિ તુચ્છ છે' એમ ન સમજાએલું હોત, અને શીલસંપન્નતા એ જ જીવનની સાચી સાર્થક્તા છે.' એવું હૈયે ન હોત, તો આવા સંયોગોમાં તેઓ અડગ રહી શક્ત ? ત્રણ
ખંડનો માલિક આજીજી કરે, સેવક થવાની ઉત્સુક્તા દર્શાવે, અને ? હે કે, “સેવક થઈશ એટલે સર્વ ખેચરો અને ખેચરીઓ પણ તારા ૩ સેવક-સેવિકાઓ થશે.” એવા અવસરે કોણ શીલમાં ટકી શકે? તે ? જ કે જેણે શીલમાં સર્વસ્વ માન્યું હોય !
શ્રી રાવણે વિનંતીપૂર્વક આ રીતે શ્રીમતી સીતાજીને કહ્યું, ત્યારે તેઓએ શું કર્યું ? જ્યારે શ્રી રાવણ એમ કહેતા હતા, ત્યારે શ્રીમતી સીતાદેવી નીચું મુખ રાખીને બેસી રહ્યા હતાં. અને મંત્રની જેમ “રામ' એ બે અક્ષરોનો ભક્તિપૂર્વક જાપ કરતાં હતાં ! શ્રી રાવણને કદાચ શ્રીમતી સીતાદેવીના મૌનથી એમ લાગ્યું હશે કે મારી આજીજીનો એ વિચાર કરે છે !
આજે પણ ઘણા ભાનભૂલા, કોઈ સજ્જનના મૌનનો એવો અર્થ કરે છે કે શક્તિ નથી, નહિતર બોલ્યા વિના રહે ? પરંતુ સજ્જન પુરુષો અંગત આક્ષેપોની સામે મૌન જ રહે છે. સામાની અધમતા ઉપર દયા લાવે છે. એવા દુર્જનોની સાથે જો સનો પણ દુર્જન બનતા હોય, તો પછી સન દુર્જનમાં તફાવત શો રહે? જેનો સ્વભાવ કૂતરાની પૂંછડી જેવો હોય છે, તેઓ તો સીધી વાતોમાં નહિ ફાવતાં, એવા અધમમાગ લેવાના જ. પરંતુ સજ્જન પુરુષો તો કેવળ કર્તવ્યદૃષ્ટિવાળા હોય છે
