________________
૧૯)
સત૮-અયહરણ...ભ૮-૩
વિષયાધીનતા એ બહુ બૂરી વસ્તુ છે. વિષયાધીનને અંધ કહેવામાં આવે છે, કારણકે વિષયવાસનાને આધીન થઈને તેઓ જાત, ભાત, શીલ, વિવેક, વ્યવહાર અને ધર્મ એ બધાને ભૂલી જાય છે.
ચણખાની પણ એ જ અવસ્થા થઈ. તે બધું ભૂલી ગઈ અને વિષયભોગની એની ઈચ્છા પ્રબળ બની ગઈ, આથી જ તેણે પોતાની વિદ્યાશક્તિથી પોતાનું નાગકન્યાના વું કન્યારૂપ બનાવી ઘધું. અને કામથી પીડાતી તે ધૂતી-દૂજતી શ્રી રામચંદ્રજીની પાસે આવી. આથી શ્રી રામચંદ્રજીએ તેણીને કહ્યું કે, “હે ભદ્રે ! આ યમરાજ્યા જ એક નિર્તન સમાન ઘરૂણ દંડકારણ્યમાં તું ક્યાંથી આવી છે ?”
આ પ્રશ્ન સામાન્ય માણસને મૂંઝવે, પણ આ તો કપટકળામાં નિપુણ હતી. એટલે એને મૂંઝવણ થઈ નહિ. જે ઍ આત્માઓ વિષયને આધીન બને છે, તેઓના પાપની પરંપરા પ્રાય:
વધી જાય છે. ઉપકારી મહાપુરુષોએ વિષયને તો “સ્મરણવિષ’ તરીકે ઓળખાવેલ છે. વિષયનું વિષ એવું ભયંકર હોય છે કે,
સ્મરણ માત્રથી પણ આત્માને હણે, દુનિયામાં વિષયાધીનતા જેવી કોઈ ભૂંડી વસ્તુ નથી. વિષયાધીનતા જેટલાં પાપ ન કરાવે તેટલાં | થોડાં ! મદિરા જેમ માણસની વિવેકબુદ્ધિ અને વિચારશક્તિને હણે | છે. તેમ અથવા તેથી વધારે ખરાબ રીતે વિષયાધીનતા વિવેકબુદ્ધિ
અને વિચારશક્તિને હણે છે. વિષયના નશામાં ફસેલા આત્માઓ દુનિયામાં મહાશ્રાપરૂપ છે. વિષય એ એવી લોભાવનારી વસ્તુ છે કે જેમ બને તેમ વિષયવૃત્તિને તાજી કરનારાં નિમિત્તોથી પણ માણસે દૂર રહેવાના જ પ્રયત્નમાં રહેવું જોઈએ. બ્રહ્મચર્યની નવ વાડો પણ વિષયની વિષમતાથી બચવા માટે જ છે. વિષયથી બચવા માટે કરડામાં કરડા નિયમો યોજવા પડ્યા છે એ જ સૂચવે છે કે એ બહુ જ ભયંકર અને જલ્દીથી વળગી જાય એવી વસ્તુ છે. ભલભલા આત્માઓ જ્યાં એને આધીન થયા કે પડ્યા, સારામાં સારો જ્ઞાની ગણાતો પણ આત્મા જયાં વિષયને આધીન થયો, એટલે ભાનભૂલો બની જાય છે. પછી તે નથી પોતે પોતાનું હિત વિચારી શકતો, નથી તો સાથી સંબંધિતું હિત વિચારી શકતો, કે નથી તો પોતાના આશ્રિતોનું હિત વિચારી શકતો !
