________________
નીતિશાસ્ત્રમાં મરણ, દરિદ્રપણું પંથ (મુસાફરી કાસદીયું) અને સુધા-એ ચાર માટે આ રીતે કહેલ છે કે-જગતમાં મરણ જે અન્ય (કેઈ) ભય નથી, દરિદ્રપણ જે બીજે શત્રુ નથી, અને નિરંતરે પથ–મુસાફરી જેવુ અન્ય ઘડપણ નથી, તેમજ ક્ષુધા-ભુખ જેવી બીજી કઈ વેદન. (દુઃખ)નથી.
(આ સુંદર શેઠ પણ ચિંતામગ્ન થઈ આ રીતે અનેક વિકલ્પ કરે છે કે –જ્યાં પ્રથમ અંધકર હોય ત્યાં પછી જે. દિપક હોય તે તે શોભે છે, તેમ દુઃખ પછી આ વેલ સુખ શેભે. છે) પણ સુખ પછી જે દુખ આવે તે દુઃખી પ્રાણી દુઃખી નથી પણ મરેલજ છે; (માત્ર) શરીરરૂપ તે જીવત છે. હે! દેવ! મને દરિદ્રતાં કરતાં મૃત્યુ વધારે પ્રિય છે. માટે તે અનંત દુઃખ ભેગવવા રૂપ આ દરિદ્રતા આપી તે કરતાં કરાલ, થઈ મરણ શા માટે ન આપ્યું? કે જેથી થોડા સમયમાં અલ્પ ખે મારે વિસ્તાર તે થઇ જાત !
અરે! મને વધારે દુઃખ તે જ થાય છે કેમદવારિ, ઝરતું બંધ થતાં જેમ ભ્રમરે હાથીને ત્યજે છે, જળ વિનાના. નદી તળાવને પશુ પંખી જેમ છે દે છે અને યાચક લોકે “આનું ઘર તે નિર્ધન છે” એમ આંગળી કરીને ત્યજી દેય. છે, તેમ મારું ઘર ત્યજીજ ચાલ્યા જાય છે, તેજ મને બળતરા કરાવે છે. १ मरणसम नत्थि भयं दारिद्दसमो वेरिओ नत्थिा पंथसमा नस्थि नरा खुंहासमा वेयणा नत्यि ।।
