________________
૨૧૮
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૬૯ બ્લોક :
अपायदर्शनं तस्माच्छृतदीपान्न तात्त्विकम् ।
तदाभालम्बनं त्वस्य, तथा पापे प्रवृत्तितः ।।६९।। અન્વયાર્થ :
તમા–તે કારણથી પહેલી ચાર દષ્ટિમાં અપાયશક્તિરૂપ માલિત્ય સૂક્ષ્મબોધને અટકાવનાર છે તે કારણથી, અચ=આને=પહેલી ચાર દષ્ટિવાળા જીવને શ્રીપા=શ્રતરૂપી દીપકથી તાત્ત્વિ અપાવે ન તાત્વિક અપાય દર્શન થતું નથી, તુ વળી તમાdવનંeતેની આભાના આલંબનવાળું= પરમાર્થની આભાના વિષયવાળું અપાયદર્શન થાય છે, કેમ કે તથા=તે પ્રકારે=ચિત્ર અનાભોગ પ્રકારે પરે પ્રવૃત્તિના પાપમાં પ્રવૃત્તિ છે. II શ્લોકાર્ય :
પહેલી ચાર દષ્ટિમાં અપાયશક્તિરૂપ માલિચ સૂક્ષ્મબોધને અટકાવનાર છે તે કારણથી, પહેલી ચાર દષ્ટિવાળા જીવને શ્રતરૂપી દીપકથી તાત્વિક અપાય દર્શન થતું નથી, વળી પરમાર્થની આભાના વિષયવાળું અપાય દર્શન થાય છે, કેમ કે ચિત્ર અનાભોગ પ્રકારે પાપમાં પ્રવૃત્તિ છે. I૯ll ટીકા -
'अपायदर्शनं'=दोषदर्शनं, 'तस्मात्' 'श्रुतदीपात्' आगमात्, 'न तात्त्विकं'=न पारमार्थिकम्, अस्येति योग:, 'तदाभालम्बनं तु'=परमार्थाभाविषयं, पुनर्भवति भ्रान्त्या, कुत इत्याह - 'तथा पापे प्रवृत्तितः'-तथा चित्रानाभोगप्रकारेण पापे प्रवृत्तेरिति ।।६९।। ટીકાર્ય -
“અપાવન'..... પ્રવૃત્તેિિિત | તે કારણથી=પહેલી ચાર દૃષ્ટિમાં અપાયશક્તિરૂપ માલિત્ય સૂક્ષ્મબોધને અટકાવતાર છે તે કારણથી, મૃતરૂપી દીપકથી આગમથી-ઉપદેશાદિની સામગ્રીથી, અપાયનું દર્શન દોષનું દર્શન પોતાનાથી કરાતી પ્રવૃત્તિના ફળરૂપે અનર્થનું દર્શન, તાત્વિક=પારમાર્થિક, આને પહેલી ચાર દષ્ટિવાળા યોગીને, થતું નથી. શ્લોકના ઉત્તરાર્ધમાં રહેલ ‘સ્થ’ નો સંબંધ શ્લોકના પૂર્વાર્ધ સાથે છે, તે બતાવવા માટે ટીકામાં ‘ગતિ યોગ:' એમ કહેલ છે, તામાનને તુ=પરમાર્થની આભાના વિષયવાળું વળી, ભ્રાંતિથી થાય છે અપાયદર્શન ભ્રાંતિથી થાય છે. કેમ ?તાત્ત્વિક અપાયદર્શન કેમ થતું નથી ? એથી કહે છે :
તે પ્રકારે પાપમાં પ્રવૃત્તિ હોવાથી ચિત્ર અનાભોગ પ્રકારે પાપમાં પ્રવૃત્તિ હોવાથી, ભ્રાંતિથી અપાયદર્શન થાય છે, એમ અવય છે.
તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ માટે છે. I૬૯ll