Yog Drushti Samucchay Part 02

SR No.: 022738
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2007
Total Pages: 224
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 31

૨૦૪
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૬૨-૬૩ ભવનો યોગ આત્માની વિડંબનાનું કારણ બન્યો; તેને આશ્રયીને ભવનો યોગ ખારા પાણી જેવો છે તેમ કહેલ છે, યોગીઓના ભવને આશ્રયીને ભવના સંબંધને ખારા પાણી જેવો કહેલ નથી.
વળી “મધુર પાણીના સંબંધ જેવી તત્ત્વશ્રવણની ક્રિયા છે. તેથી જીવ અતત્ત્વના શ્રવણનો ત્યાગ કરીને તત્ત્વશ્રવણની ક્રિયા કરે છે ત્યારે યોગમાર્ગની ભૂમિકામાં ખીલે છે. જેમ, બીજને ખારા પાણીનો યોગ જાય અને મધુર પાણીનો યોગ થાય તો ખીલે છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે મધુર પાણીના સંબંધ જેવો તો ભગવાનના વચનનો પારમાર્થિક બોધ છે, અને તત્ત્વશ્રવણની ક્રિયા તો બોધરૂપ નથી, તેથી તત્ત્વશ્રવણની ક્રિયાને મધુર પાણીનો યોગ કેમ કહ્યો? તેથી ટીકામાં ખુલાસો કરે છે -
મધુર પાણીના યોગ જેવા બોધનું કારણ હોવાને કારણે તત્ત્વશ્રુતિને પણ મધુર પાણીના યોગરૂપે કહેલ છે. IIકશા અવતરણિકા :
अस्या एव गुणमाह - અવતરણિકાર્ય :
આવા જતત્ત્વશ્રુતિના જ, ગુણને ફળને, કહે છે – ભાવાર્થ -
શ્લોક-ઉરમાં બતાવ્યું કે તત્ત્વશ્રુતિ મધુર પાણીના યોગ જેવી છે; અને જેમ મધુર પાણીના યોગથી બીજા વિકાસને પામે છે, તેમ તત્ત્વશ્રુતિથી મનુષ્ય યોગમાર્ગમાં વિકાસને પામે છે. તેથી જિજ્ઞાસા થાય કે તત્ત્વશ્રુતિનું કેવું ફળ છે કે જેથી જીવ હિતને પ્રાપ્ત કરે છે ? તે બતાવવા માટે તત્ત્વશ્રુતિના ફળને કહે છે : શ્લોક :
अतस्तु नियमादेव, कल्याणमखिलं नृणाम् ।
गुरुभक्तिसुखोपेतं, लोकद्वयहितावहम् ।।६३।। અન્વયાર્થ:
મતતુ=આનાથી જ તત્ત્વતિથી જ ગુરુમવિગુણોપેત નોહતાવહ વિત્ત કન્યા ગુરુભક્તિના સુખથી યુક્ત, લોકઠયના હિત કરનારું સર્વ કલ્યાણ ગૃપન્કમનુષ્યોને નિયમાવ=નિયમથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. i૬૩ શ્લોકાર્ય :
તત્ત્વકૃતિથી જ ગુરુભક્તિના સુખથી યુક્ત, લોકદ્ધયના હિતને કરનારું સર્વ કલ્યાણ મનુષ્યોને નિયમથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. ll૧૩|