Page Text
________________
૩૩૮
યોગદષ્ટિસમુચ્ચયગાથા-૧૨પ ‘ત પવ'=આથી જ કહે છે અર્થાત્ જ્ઞાનપૂર્વકનાં કર્મોમાં શ્રુતશક્તિનો સમાવેશ હોવાને કારણે મોક્ષનાં કારણ છે આથી જ કહે છે –
અનુબંધફળપણું હોવાને કારણે=જ્ઞાનપૂર્વકનાં કર્મોમાં અનુબંધળપણું હોવાને કારણે, મુક્તિઅંગપણાની સિદ્ધિ હોવાથી જ્ઞાનપૂર્વકનાં કર્મો મુક્તિનાં કારણ છે, એમ અવય છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે અનુષ્ઠાનમાં અનુબંધ ફળપણું હોય એટલામાત્રથી મુક્તિનું કારણ છે તેમ કેમ કહી શકાય ? તેથી કહે છે –
તાત્વિક અનુબંધનું એવંભૂતપણું હોવાથી અર્થાત અંતિમ ફળ સુધી પ્રવાહ ચલાવે એવા તાત્વિક અનુબંધનું આવું સ્વરૂપ હોવાથી અનુબંધફળવાળું અનુષ્ઠાન મુક્તિનું અંગ છે, એમ અવય છે.
ત્તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ માટે છે. II૧૨પા ભાવાર્થ :
શ્લોક-૧૨૪માં પ્રાણીઓનાં કર્મો બુદ્ધિપૂર્વકનાં છે એમ કહ્યું, શ્લોક-૧૨૫માં કુલયોગીઓનાં તે જ કર્મો જ્ઞાનપૂર્વકનાં છે એમ કહ્યું અને શ્લોક-૧૨૬માં ભવાતીત માર્ગમાં જનારાઓનાં તે જ કર્મો અસંમોહપૂર્વકનાં છે તેમ કહેશે.
તેથી એ ફલિત થાય કે જે સામાન્ય સંસારી જીવો ગતાનગતિક પ્રવૃત્તિ કરનારા છે, અને કોઈકને તીર્થયાત્રાએ જતા જોઈને તીર્થયાત્રાએ જવાનો વિચાર કરે છે, પરંતુ તત્ત્વની જિજ્ઞાસાથી તીર્થયાત્રાના પરમાર્થને જાણવા માટે અભિમુખ થતા નથી, તેઓનાં અનુષ્ઠાનો સંવેગથી સર્વથા શૂન્ય હોય છે, માટે સંસારના ફળવાળાં હોય છે. આવા પ્રાણીઓનાં કર્મો બુદ્ધિપૂર્વકનાં છે.
અને શ્લોક-૨૧૦માં કુલયોગીનું લક્ષણ બતાવશે, તે પ્રમાણે જેઓ જન્મથી જ યોગીના કુળમાં જન્મ્યા છે, તેઓ દ્રવ્યથી કુલયોગી છે; અને જેઓ પ્રકૃતિથી યોગીના ધર્મોને અનુસરનારા છે, તેઓ યોગીકુળમાં જન્મ્યા હોય કે ન પણ જન્મ્યા હોય તેઓ ભાવથી કુલયોગી છે. આ બન્ને પ્રકારના કુલયોગીઓ જ્ઞાનપૂર્વક કર્મ કરવાના અધિકારી છે. આમ છતાં દ્રવ્યથી કુલયોગીને જ્યાં સુધી તેની સામગ્રી ન મળી હોય ત્યાં સુધી તેઓનું અનુષ્ઠાન જ્ઞાનપૂર્વકનું ન હોય, પરંતુ સામગ્રી મળે તો તેઓનું અનુષ્ઠાન જ્ઞાનપૂર્વકનું બને તેવો સંભવ છે; અને જેઓ આવા કુલયોગી નથી, તેઓને જ્ઞાનપૂર્વક અનુષ્ઠાન થવાનો સંભવ નથી. તેથી પ્રસ્તુત શ્લોકમાં કુલ યોગીનું ગ્રહણ કરેલ છે.
તેથી એ ફલિત થાય કે જેઓ દ્રવ્યથી કે ભાવથી કુલયોગી નથી, તેવા સંસારી જીવો, કોઈકને તીર્થયાત્રાએ જતા જોઈને તીર્થયાત્રાએ જવાની બુદ્ધિવાળા થાય અને તે બુદ્ધિપૂર્વક તીર્થયાત્રા કરે તો તેઓની તીર્થયાત્રા સંસારફળવાળી છે; અને જેઓ યોગીકુળમાં જન્મ્યા છે તેવા દ્રવ્યયોગીઓને પ્રાયઃ કરીને સામગ્રી મળે તો સંવેગ ઉત્પન્ન થાય તેવો સંભવ છે; અને જેઓ યોગીકુળમાં જન્મ્યા હોય, કે જન્મ્યા ન હોય, તોપણ
| SR No. | 022738 |
| Book Title | Yog Drushti Samucchay Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 224 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |