Page Text
________________
યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૧૩-૧૧૪
♦ ‘તોપાત્તાવીનાં’ માં ‘આવિ’ પદથી યમ, વરુણ વગેરેનું ગ્રહણ કરવું.
♦ ‘વિમાનાવિ’ માં ‘વિ' પદથી ભવનનું ગ્રહણ કરવું.
ભાવાર્થ :
બ્રહ્માંડનો ત્રણ પ્રકારનો ભેદ છે : અધોલોક, મધ્યલોક અને ઊર્ધ્વલોક; અને તે ત્રણે બ્રહ્માંડોમાં દેવોના આવાસો છે. તેમાં અધોલોકમાં અમુક દેવોનાં ભવનો છે અને મધ્યલોકમાં અમુક દેવોનાં વિમાનો છે, તો ઊર્ધ્વલોકમાં વળી અન્ય દેવોનાં વિમાનો છે. એ ત્રણે બ્રહ્માંડને આશ્રયીને સંસારી દેવોનાં સ્થાનો છે, અને તે સ્થાનો પણ જુદા જુદા પ્રકારની સ્થિતિ, જુદા જુદા પ્રકારનાં ઐશ્વર્ય અને જુદા જુદા પ્રભાવ વડે જુદા જુદા પ્રકારનાં છે.
આશય એ છે કે અમુક દેવોની આયુષ્યની સ્થિતિ અલ્પ છે, તો અમુક દેવોની આયુષ્યની સ્થિતિ ઘણી છે; વળી અમુક દેવોનું ઐશ્વર્ય થોડું છે, તો વળી અન્ય દેવોનું ઘણું છે; અમુક દેવોનો પ્રભાવ સામાન્ય કક્ષાનો છે, તો વળી અન્ય દેવોનો પ્રભાવ ઘણો છે; અને કેટલાક દેવોનું સહજરૂપ જેવું તેજસ્વી છે, તેના કરતાં અન્ય દેવોનું સહજરૂપ અત્યંત તેજસ્વી છે. આ રીતે સ્થિતિ આદિના ભેદથી દેવોનાં વિમાનાદિ અનેક પ્રકારનાં છે; અને જે કારણથી સંસારી દેવોનાં સ્થાનો આ રીતે અનેક પ્રકારનાં છે, તે કારણથી તેમને સાધવાનો ઉપાય ચિત્ર=અનેક પ્રકારનો છે, અને તેથી સંસારી દેવો પ્રત્યેની ભક્તિ ચિત્ર=અનેક પ્રકારની છે, એમ શ્લોક-૧૧૨ સાથે પણ સંબંધ છે. II૧૧૩
અવતરણિકા :
यस्मादेवम् -
-
૩૧૭
અવતરણિકાર્ય :
જે કારણથી આમ છે=સંસારી દેવોનાં સ્થાનો ચિત્ર છે, તે કારણથી શું ? તે વાત શ્લોકમાં બતાવે
છે
શ્લોક ઃ
तस्मात्तत्साधनोपायो नियमाच्चित्र एव हि ।
न भिन्ननगराणां स्यादेकं वर्त्म कदाचन ।। ११४ ।।
અન્વયાર્થ:
તસ્માત્ત્કૃતે કારણથી=સંસારી દેવોનાં સ્થાનો ચિત્ર છે તે કારણથી તત્સાધનોપાવઃ=તેના સાધનનો ઉપાય=સંસારી દેવોના સ્થાનની સિદ્ધિનો ઉપાય નિયમા=નિયમથી ચિત્ર વ દિ=ચિત્ર જછે, વાચન= ક્યારેય મિત્રનરાળાં વર્ભ=ભિન્ન નગરોનો માર્ગ પૂરું ન સ્વાત્ એક ન હોય. ।।૧૧૪।।
| SR No. | 022738 |
| Book Title | Yog Drushti Samucchay Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 224 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |