________________
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૧૦-૧૧૧
૩૧૨ ભક્તિ કરીને તે સર્વ ઉપાસકો એક સર્વજ્ઞ તરફ જનારા છે. માટે તે સર્વ ઉપાસકો ઉપાસ્યને જુદા જુદા માને છે, પણ પરમાર્થથી એક જ ભાવસર્વજ્ઞની ઉપાસના કરે છે. આથી તે સર્વની શમપ્રધાન એવી અચિત્ર ભક્તિ છે. ll૧૧ના અવતરણિકા -
अमुमेवार्थं स्पष्टयत्राह - અવતરણિકાર્ય :
આ જ અર્થને શ્લોક-૧૧૦માં કહ્યું કે લોકપાલમાં ચિત્ર ભક્તિ છે અને મુક્તાદિમાં અચિત્ર ભક્તિ છે એ જ અર્થને, શ્લોક-૧૧૨ સુધી સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે – શ્લોક :
संसारिषु हि देवेषु भक्तिस्तत्कायगामिनाम् ।
तदतीते पुनस्तत्त्वे तदतीतार्थयायिनाम् ।।१११ ।। અન્વયાર્થ :
તાલીમનામ્ પવિત્ત સંસારી દેવોની કાયામાં જનારાઓની ભક્તિ સંસારિપુ દિવેષ-સંસારી દેવોમાં છે, પુના=વળી તવતતાઈવાયનાત અતીત અર્થમાં જનારાઓની=સંસારથી અતીત અર્થમાં જનારાઓની ભક્તિ તવતીને તત્ત્વ=ત અતીત તત્વમાં=સંસારથી અતીત તત્વમાં છે. ૧૧૧ શ્લોકાર્ચ -
સંસારી દેવોની કાયામાં જનારાઓની ભક્તિ સંસારી દેવોમાં છે, વળી સંસારથી અતીત અર્થમાં જનારાઓની ભક્તિ સંસારથી અતીત તત્વમાં છે. ll૧૧૧|| ટીકા -
“સંસારિપુ દિવેy'-તોપતિ વિપુ “મ!િ'=સેવા, ‘તયામિન'=સંસદ્દેિવલાયમનાં, 'तदतीते पुनः' संसारातीते तु, 'तत्त्वे' 'तदतीतार्थयायिनां' संसारातीतमार्गयायिनां योगिनां મ િા૨૨૨ા ટીકાર્ચ -
સંસgિ ... મ: તત્કામગામીઓની=સંસારી દેવોની કાયામાં જનારાઓની, ભક્તિ=સેવા, સંસારી લોકપાલાદિ દેવોમાં છે. વળી તદ્ અતીત અર્થયાયિઓની=સંસારથી અતીતમાર્ગમાં જનારા યોગીઓની, ભક્તિ તદ્ અતીત=સંસારથી અતીત, તત્વમાં છે. I/૧૧૧ાા
‘ત્નોપત્નવિપુ' માં ‘વિ' પદથી વરુણ, યમનું ગ્રહણ કરવું.
