Page Text
________________
૩૦૫
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૦૫-૧૦૬-૧૦૭-૧૦૮
કોઈ છદ્મસ્થ, સંપૂર્ણથી સર્વજ્ઞના વિશેષ ભેદને જાણી શકતો નથી; કેમ કે વર્તમાનમાં સર્વજ્ઞ દેખાતા નથી કે જેને જોઈને સર્વજ્ઞ કેવા હોય તેનો નિર્ણય કરી શકાય; અને સર્વજ્ઞ કદાચ દેખાતા હોય તોપણ છદ્મસ્થ ઇંદ્રિયથી તેમના દેહનો આકાર વગેરે જોઈ શકે, અને તેમનાં અવિસંવાદી વચનો દ્વારા આ સર્વજ્ઞ છે તેવું સામાન્ય અનુમાન કરી શકે, પરંતુ અસર્વજ્ઞ કરતાં સર્વજ્ઞનો ભેદ છે તેને સંપૂર્ણ રીતે કોઈ છદ્મસ્થ જાણી શકતો નથી. તેથી કોઈ છમસ્થ વિશેષથી સર્વજ્ઞને પામેલા નથી, આ પ્રકારનું સ્પષ્ટીકરણ શ્લોક-૧૦પમાં કરીને હવે તેનાથી શું ફલિત થાય ? તે શ્લોક-૧૦૯માં બતાવે છે.
છબસ્થો, સંપૂર્ણથી સર્વજ્ઞને જાણતા નથી; તે કારણથી સામાન્યથી જે કોઈ છદ્મસ્થ ઉપાસક સર્વજ્ઞને સ્વીકારે છે, તે સર્વ છદ્મસ્થો સર્વજ્ઞના સ્વીકાર અંશથી બુદ્ધિમાનોને સમાનરૂપે માન્ય છે.
અહીં કોઈને પ્રશ્ન થાય કે સામાન્યથી સર્વજ્ઞને સ્વીકારે છે એટલે શું ? તેથી ખુલાસો કર્યો કે જે ઉપાસક નિર્ચાજ=કપટ રહિત હૈયાથી, સ્વીકારે છે, અર્થાત્ જે ઉપાસક ઔચિત્યના યોગથી સર્વજ્ઞએ કહેલા આચારોના પાલનમાં તત્પર છે, તે ઉપાસક સામાન્યથી સર્વજ્ઞને સ્વીકારે છે.
આશય એ છે કે સર્વશે રાગ, દ્વેષ અને મોહના નાશને માટે ઉપાયો બતાવેલા છે, અને તેથી જે લોકો સર્વજ્ઞનું અવલંબન લઈને યમનિયમાદિ આચારોને પાળીને શમપ્રધાન માર્ગમાં યત્ન કરે છે, તેઓ સર્વશના કહેવાયેલા આચારના પાલનમાં તત્પર છે, અને તેથી આવા જીવો સર્વજ્ઞના આચારોને પાળીને ક્રમસર વિતરાગ બને છે. માટે કોઈપણ દર્શનવાળા જીવો ઔચિત્યયોગથી સર્વજ્ઞના કહેવાયેલા આચારોને પાળતા હોય તેઓ સર્વજ્ઞને જ ઉપાસ્યરૂપે પામેલા છે. તેથી તે ઉપાસકો ક્વચિત્ અન્ય દર્શનમાં રહેલા હોય કે જૈનદર્શનમાં રહેલા હોય, પરમાર્થથી તે સર્વ એક જ સર્વજ્ઞની ઉપાસના કરીને યોગમાર્ગમાં પ્રવૃત્ત છે, માટે તે સર્વને બુદ્ધિમાનોએ ભાવથી જૈન કહેલ છે. I૧૦૫-૧૦કા અવતરણિકા -
अमुमेवार्थं निदर्शनगर्भमाह - અવતરણિતાર્થ :
દષ્ટાંત છે ગર્ભમાં જેને એવા આ જ અર્થને શ્લોક-૧૦૪ થી ૧૦૬ સુધી બતાવ્યું કે સામાન્યથી જે કોઈ દર્શનવાદીઓ સર્વજ્ઞતે સ્વીકારે છે તે સર્વ મુખ્ય જ સર્વજ્ઞતા ઉપાસકો છે, એ જ અર્થને, કહે છે – શ્લોક :
यथैवैकस्य नृपतेर्बहवोऽपि समाश्रिताः । दूरासन्नादिभेदेऽपि तद्धृत्याः सर्व एव ते ।।१०७।। सर्वज्ञतत्त्वाऽभेदेन तथा सर्वज्ञवादिनः । सर्वे तत्तत्त्वगा ज्ञेया भिन्नाचारस्थिता अपि ।।१०८।।
| SR No. | 022738 |
| Book Title | Yog Drushti Samucchay Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 224 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |