Page Text
________________
૨૯૬
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૦૦ ટીકા :
'एतत्प्रधान' इत्यागमप्रधान:, 'सच्छ्राद्धः'-प्राज्ञः, 'शीलवान्' परद्रोहविरतिमान, 'योगतत्परः' सदा तदभियुक्तः, एवम्भूतः सन् 'जानात्यतीन्द्रियानर्थान्' धर्मादीन्, 'तथा चाह महामतिः' પતન્નતિઃ ૨૦૦ ટીકાર્ચ -
પ્રધાન'. પતિષ્નતિઃ | ત~થાના આગમપ્રધાન, સશ્રદ્ધાવાળો-પ્રજ્ઞાવાળો, શીલવાળોપરદ્રોહમાં વિરતિવાળો ષકાયના પાલનમાં તત્પર, યોગમાં તત્પર હંમેશાં મોક્ષસાધક યોગથી અભિયુક્ત, આવા પ્રકારનો છતો અતીન્દ્રિય એવા ધમદિ અર્થોને જાણે છે, અને તે પ્રકારે મહામતિ પતંજલિ કહે છે. ll૧૦૦ગા.
ભાવાર્થ :
પતwથાન=આગમપ્રધાન :- પૂર્વમાં કહ્યું કે આગમથી અતીન્દ્રિય અર્થો પ્રાપ્ત થાય છે; તોપણ આ શ્લોકમાં એમ ન કહ્યું કે જે આગમ ભણે એને અતીન્દ્રિય અર્થો પ્રાપ્ત થાય; પરંતુ જે વિચારક યોગી હોય તે વિચારે કે “અતીન્દ્રિય પદાર્થને કહેનાર સર્વજ્ઞનું વચન છે; માટે મારે કંઈપણ નિર્ણય કરવો હોય તો આગમથી જ અતીન્દ્રિય પદાર્થ જાણવા માટે યત્ન કરવો જોઈએ.' આવા વિચારક યોગી અતીન્દ્રિય અર્થોને જાણવામાં આગમને પ્રધાન કરનારા હોય છે; આમ છતાં આગળનાં બતાવેલાં સર્વ વિશેષણોથી યુક્ત યોગી જ અતીન્દ્રિય અર્થોને આગમથી જાણી શકે છે, માત્ર આગમ ભણનાર યોગી નહિ.
સાચી શ્રદ્ધાવાળો :- વળી આગમથી અતીન્દ્રિય અર્થોને જાણનારા યોગી સાચી શ્રદ્ધાવાળા હોય છે અર્થાત્ જ્યાં સુધી શાસ્ત્રવચનના બળથી પરમાર્થનો નિર્ણય ન થાય ત્યાં સુધી સ્વમતિ અનુસાર યથાતથા નિર્ણય કરતા નથી, પરંતુ શાસ્ત્રવચનોને ઉચિત સ્થાને જોડીને તેના પરમાર્થને જાણવા માટે પ્રયત્ન કરવાની નિર્મળ મતિવાળા હોય છે. આથી આવા યોગી જ્યાં સુધી શાસ્ત્રવચનનું તાત્પર્ય ગ્રહણ ન થાય ત્યાં સુધી તેનો યથાર્થ નિર્ણય કરવા માટે શક્તિના પ્રકર્ષથી ઉચિત યત્ન કરનારા હોય છે. તેવા યોગી આગમમાં યત્ન કરીને અતીન્દ્રિય પદાર્થ જાણી શકે, અન્ય નહિ.
શીલવાન :- વળી આગમથી અતીન્દ્રિય અર્થોને જાણનારા યોગી શાસ્ત્રના પદાર્થને જાણવા માટે ઉચિત યત્ન કરે, તેમ જીવનમાં શાસ્ત્રવચનાનુસાર ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરે, જેથી છ કાયના પાલનના પરિણામરૂપ શીલના પરિણામવાળા બને તો ઘણા અતીન્દ્રિય પદાર્થોનો સૂક્ષ્મ બોધ થાય છે; કેમ કે શીલ નિર્લેપ પરિણતિને પ્રગટ કરે છે, અને જેમ જેમ શીલમાં યત્ન વધે છે તેમ તેમ નિર્લેપ પરિણતિરૂપ સંવરભાવની વિશેષ પ્રાપ્તિ થાય છે. આથી નિર્લેપ પરિણતિરૂપ સંવરભાવની વિશેષ પ્રાપ્તિમાં જેમ શાસ્ત્રનો બોધ આવશ્યક છે તેમ શીલ પણ આવશ્યક છે.
યોગતત્પર :- વળી આગમથી અતીન્દ્રિય અર્થોને જાણનારા યોગી મોક્ષસાધક એવા સંયમના યોગોમાં તત્પર હોય તો સંયમના ઊંચા ઊંચા કંડકોનું તેમને વેદન થાય, જેના બળથી મોક્ષને અનુકૂળ એવા
| SR No. | 022738 |
| Book Title | Yog Drushti Samucchay Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 224 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |