________________
(૪૦).
ભરત ચક્રવર્તી પછી તેના વંશમાં થયેલા આઠ રાજા ઓએ તેવીજ રીતે પરીક્ષા કરી સુવર્ણનું જઈ આપ્યું હતું. આ આઠ રાજાઓએ પછી શ્રી અજીતજીનના પિતા સુધી થએલા રાજાઓએ તેવા બ્રહ્મચારીઓને રૂપાનું જઈ આપ્યું હતું. શ્રી અછતનના પિતા પછી તે
સુત્રનુંજ જનેઈ થયું. દેહનું કાર્ય થઈ શકે છે ? તથા તે માણસ જ્ઞાનદેહથી ઉત્પમાન હેય તે, ઈદ્રિયરૂપથી ઉત્પન્ન થાય છે ? કે કેશ નખાદિ લક્ષણથી ઉત્પન્ન થાય છે ? પ્રથમ પક્ષ તે ઠીક નથી. જે ઇકિયરૂપથી ઉત્પન્ન થતું હોય, તે તે ઈદ્રિય બુદ્ધિવત વર્તમાન અર્થનું જ ગ્રહણ હેવું જોઈએ, ઇક્રિયજ્ઞાન વર્તમાન અને ગ્રહણ કરી શકે છે. તે સામર્થ્યથી ઉત્પન્ન થતું માણસજ્ઞાન પણ ઇકિયજ્ઞાનવત વર્તમાન અર્થનેજ ગ્રહણ કરી શકશે,
હવે જ્યારે ચક્ષુ રૂપવિષય વ્યાપાર કરે છે, ત્યારેજ રૂપ વિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે. બીજે વખતે થતું નથી. હવે તે રૂપવિજ્ઞાન વર્તમાન અર્થ વિષય છે. કારણ કે વર્તમાન અર્થ વિધ્યાજ ચલુને વ્યાપાર થાય છે. અને રૂ૫ વિષય વ્યાવૃત્તિના અભાવમાં મને જ્ઞાન છે. તે કારણથી તે નિયતકાલ વિષયક નથી. તેવીજ રીતે બીજી ઈમિાં પણ જાણી લેવું. હવે કેવી રીતે મનોજ્ઞાનને વર્તમાન અર્થ ગ્રહણ પ્રસકિત હોય ?
अक्ष व्यापारमाश्रित्य, भवदक्षजमिप्यते ॥ तद् व्यापारो न तत्रेति कथमक्षभवं भवेत् ॥
