________________
(૩૦) ભાવાર્થ–હે રાજન! નિરંતર પ્રિય વચન બેલનાશ લોકો સર્વ જગાએ મળી શકે છે. પણ હિતકારક અપ્રિય વચનને કહેનાર દુર્લભ છે. અને સાંભળનાર પણ દુર્લભ છે. એટલા માટે જરા બે અક્ષર બોલવાની રજા લઉ છું.
આ જગતમાં ધર્મ સિવાય કોઈ પણ બીજો સુખને ઉપાય નથી. શાસ્ત્રમાં કહેવું છે કે – કઈ વસ્તુજ નથી; તે કારણથી અમારે મત સુંદર છે. જો આત્મા હોય તે તેની સિદ્ધિ બતાવે.
ખંઠન સિદ્ધપુત્ર કહે છે કે હે મોહરહિત ! પ્રતિ પ્રાણી સ્વવેદન પ્રમાણ ચૈતન્યની અન્યથા અનુપપત્તિથી સિદ્ધ છે. જુઓ આ જે ચૈતન્ય છે. તે ભૂતને ધર્મ નથી. જે ભૂતોને ધર્મ હોય તે તે પૃથ્વીની કઠિનતાની પેઠે સર્વ કાળે, સર્વ સ્થળે, ઉપલબ્ધ થશે જોઈએ, તે સર્વદા ઉપલબ્ધ થતું નથી. કારણ કે લેખાદિમાં તેમજ મૃત અવસ્થામાં ચેતન્ય ઉપલબ્ધ થતું નથી.'
મેહરતિ કહે છે કે, લેણાદિમાં તેમજ મૃત અવસ્થામાં પણ ચૈતન્ય છે. કેવળ શકિત રૂપે છે. તે કારણથી ઉપલબ્ધ થતું નથી.
સિદ્ધપુત્ર બેલ્યા કે હે મેહરતિ બે વિકલ્પને ઉલંધન કરવાથી આ તમારે કહેવું અયુક્ત છે. જુઓ તે શકિત ચેતન્યથી વિલક્ષણ છે? કે ચૈતન્યજ છે જે કહે કે વિલક્ષણ છે તે તે શકિતરૂપે
