________________
५४
અને
ઉપમિતિભવપ્રપંચા કથા ભાગ-૩ | તૃતીય પ્રસ્તાવ પ્રસ્તુત પ્રયોજનનો=સ્પર્શનની મૂલશુદ્ધિ કરવાના પ્રયોજનનો આદેશ કરાયો. ત્યારપછી વિવિધ દેશોમાં કેટલોક પણ કાલ પર્યટન કરીને, તે=પ્રભાવ નામનો પુરુષ, અન્યદા બોધ સમીપે આવ્યો. કરાયેલા પ્રણામવાળો એવો પ્રભાવ ભૂમિતલ ઉપર બેઠો. બોધ વડે પણ ઉચિત પ્રતિપત્તિને કરીને આ કહેવાયો=પ્રભાવ કહેવાયો, હે ભદ્ર ! આત્મીય વૃત્તાંતનું વર્ણન કર, પ્રભાવે કહ્યું – દેવ જે પ્રમાણે આજ્ઞા કરે છે.
राजसचित्तनगरे रागकेसरिविषयाभिलाषौ राजमन्त्रिणौ
अस्मि तावदहमितो निर्गत्य गतो बहिरङ्गेषु नानादेशेषु, न लब्धो मया तत्र प्रस्तुतप्रवृत्तिगन्धोऽपि, ततो गतोऽहमन्तरङ्गेषु जनपदेषु । तत्र च दृष्टमेकत्र मया भिल्लपल्लीकल्पमाकीर्णं समन्तात्कामादिभिश्चरटैः निवासः पापिष्ठलोकानां आकरो मिथ्याभिमानस्य हेतुरकल्याणपरम्परायाः, अवष्टब्धं सततं विततेन तमसा, रहितं प्रकाशलेशेनापि राजसचित्तं नाम नगरम् । तत्र च चूडामणिश्चरटचक्रस्य, कारणं समस्त पापवृत्तीनां, वज्रपातः कुशलमार्गगिरेः, दुर्जयः शक्रादीनां, अतुलबलपराक्रमो रागकेसरी नाम नरेन्द्रः तस्य च चिन्तकः सर्वप्रयोजनानां, अप्रतिहताज्ञः समस्तस्थानेषु, निपुणो जगद्वशीकरणे, कृताभ्यासो जन्तुविमोहने, पटुबुद्धिः पापनीतिमार्गेषु, अनपेक्षः स्वकार्यप्रवृत्तौ परोपदेशानां, निक्षिप्तसमस्तराज्यभारो विषयाभिलाषो नामामात्यः । ततस्तस्मिन्नगरे यावदहं राजकुलस्याभ्यर्णभूभागे प्राप्तस्तावदकाण्ड एव समुल्लसितो बहलः कोलाहलो, निर्गच्छन्ति घोषयता बन्दिवृन्देन प्रख्यापितमाहात्म्या लौल्यादिनरेन्द्राधिष्ठिता मिथ्याभिनिवेशादयो भूयांसः स्यन्दनाः । पूरयन्ति गलगर्जितेन दिगन्तराणि राजमार्गमवतरन्तो ममत्वादयः करिवराः । चलिता हेषारवेण बधिरयन्तो दिक्चक्रवालं अज्ञानादयो वरवाजिनः । विराजन्ते गृहीतनानायुधा रणशौण्डीरतया वल्गमानाः, पुरतो धावन्तश्चापलादयोऽसंख्येयाः पदातयः । ततः कन्दर्पप्रयाणकपटहशब्दाकर्णनसमनन्तरं खरपवनप्रेरितमेघजालमिव क्षणमात्रेणैव विलासध्वजमालाकुलं बिब्बोकशङ्खकाहलाध्वनिपूरितदिगन्तरं मीलितमपरिमितं बलम् ।
I
રાજસચિત્તનગરમાં રાગકેસરીરાજા અને વિષયાભિલાષ મંત્રી
હું અહીંથી નીકળીને બહિરંગ અનેક દેશોમાં ગયો. મારા વડે ત્યાં પ્રસ્તુત પ્રવૃત્તિની ગંધ પણ પ્રાપ્ત થઈ નહીં=સ્પર્શનનું મૂલ કોણ છે તેના વિષયક કોઈ ચિહ્ન પ્રાપ્ત થયું નહીં, તેથી, હું અંતરંગ જનપદોમાં ગયો. અને ભિલ્લની પલ્લી જેવું ચારેબાજુથી કામાદિ ચોરટાઓ વડે આકીર્ણ પાપિષ્ઠ લોકોનો નિવાસ, મિથ્યાભિમાનની ખાણ, અકલ્યાણની પરંપરાનો હેતુ, વિસ્તૃત અંધકારથી સતત અવષ્ટબ્ધ, પ્રકાશના લેશથી પણ રહિત, રાજસચિત્ત નામનું નગર મારા વડે એક સ્થાને=અંતરંગ જનપદોમાં એક સ્થાને, જોવાયું. ત્યાંરાજસચિત્તનગરમાં, ચોરટાઓના સમૂહોનો ચૂડામણિ સમસ્તપાપવૃત્તિઓનું કારણ, કુશલમાર્ગ રૂપી પર્વતનો વજ્રપાત, શક્રાદીઓને દુર્રય, અતુલબલ પરાક્રમવાળો