________________
૧૭૯
ઉપમિતિભવપ્રપંચા કથા ભાગ-૩ | તૃતીય પ્રસ્તાવ અકુશલમાલા તે બંને દ્વારા, યોગશક્તિના વ્યાપારપૂર્વક ફરી તેના શરીરમાંકબાલના શરીરમાં, પ્રવેશ કરાયો, મદનકંદલીના વિષયવાળું અત્યંત સુક્ય પ્રગટ થયું=બાલના ચિત્તમાં સ્પર્શત અને અકુશલમાલાના પ્રભાવથી મદનકંદલી વિષયક અત્યંત ઇચ્છા પ્રગટ થઈ. અંતસ્તાપ પ્રવૃત્ત થયો. બગાસાંઓ પ્રવૃત્ત થયાં. શયતમાં સૂતો. અને ત્યાં=શયતમાં, સતત આળોટતા અંગ વડે તે પ્રકારે વિપરીત ચેષ્ટ કરતો આ=બાલ, મધ્યમબુદ્ધિ વડે જોવાયો, કરુણા ઉત્પન્ન થઈ–બાલ ઉપર મધ્યમબુદ્ધિને કરુણા ઉત્પન્ન થઈ, તોપણ મનીષીના વચનને અનુસ્મરણ કરતા એવા તેના વડે મધ્યમબુદ્ધિ વડે, બાલ વાર્તા પણ પુછાયો નથી.
राजकुलप्रविष्टबालस्य चेष्टा अत्रान्तरेऽस्तं गतो दिनकरः, ततः प्रथमप्रदोष एव निर्गतो बालः, अवधीरितो मध्यमबुद्धिना, प्राप्तः शत्रुमर्दनराजकुलं प्रविष्टोऽभ्यन्तरे, दृष्टं वासभवनं, चलितस्तदभिमुखं, ततः प्रचुरतया लोकस्य, सान्धकारतया प्रदोषस्य, व्यग्रतया प्राहरिकाणां कथञ्चिदलक्षित एवासौ प्रविष्टो वासभवनम् । विलोकितस्तन्मध्यभागः, प्रकाशितो मणिप्रदीपैः, सनाथो महार्हशयनेन । इतश्च तस्मिन्नवसरे सा मदनकन्दली तस्यैव वासभवनस्यादूरवर्त्तिन्यां प्रसाधनशालिकायामात्मानं चर्चयन्ती तिष्ठति, ततस्तच्छून्यमवलोक्य स बालः बालतयैवारूढः शय्यायाम, आः कोमलेतिभावनया समुद्भूतो हर्षः, क्षिप्तमुच्छीर्षके प्रावरणं, किल तिरश्चीनो भविष्यति याव(त्ताव)द्विहिताशेषप्रदोषकर्त्तव्यो विसर्जिताऽऽस्थानिकलोकः कतिचिदाप्तपुरुषपरिकरो ज्वलत्प्रदीपदर्शितमार्गः समागतः शत्रुमर्दनस्तद्वारदेशे, दृष्टः प्रविशन् बालेन, ततोऽतितेजस्वितया शत्रुमर्दनस्य, सत्त्वविकलतया हृदयस्य, साध्वसहेतुत्वादकार्याचरणस्य, प्रतिकूलतया कर्मविलासस्य, स्वफलदानोन्मुखतयाऽकुशलमालायाः, स्वविपाकदर्शन(पटु)तया स्पर्शनस्य, भयोत्कर्षेण वेपमानगात्रयष्टिर्निपतितो बालो भूतले । ततोऽत्युच्चतया पर्यङ्कस्य, कणकणतया मणिकुट्टिमस्य, शिथिलनिःसृष्टतया शरीरस्य, समुत्थितो महानास्फोटरवः । किमेतदिति तूर्णतरं प्रविष्टो राजा, दृष्टस्तेन, कथमयमिह प्रविष्ट इति समुत्पन्नो मनसि वितर्कः, दृष्टमुच्छीर्षके प्रावरणं, लक्षितं शय्यारोहणं, दुष्टोऽयमिति संजातो निश्चयो, मत्कलत्राभिलाषुकोऽयमिति च समुत्पन्नः क्रोधो, विज्ञातं तस्य दैन्यं, तथाप्यतिदुरात्मा खल्वयमपनयाम्यस्य दुर्विनयमितिबुद्ध्या दत्तो बालपृष्ठे निजचरणो राज्ञा, आमोटितं पश्चान्मुखं भुजयुगलं, बद्धो रारट्यमानस्तत्प्रावरणेनैव, आहूतो बिभीषणः ।
રાજકુલમાં પ્રવિષ્ટ એવા બાલની ચેષ્ટા એટલામાં સૂર્યાસ્ત થયો. તેથી પ્રથમ પહોરમાં જ બાલ નીકળ્યો. મધ્યમબુદ્ધિ વડે અવગણના કરાયો. શત્રુમદલના રાજકુલને પ્રાપ્ત કર્યું, અંદરમાં પ્રવેશ કર્યો. વાસભવન જોયું, તેને અભિમુખ ચાલ્યો મદનકંદલીને અભિમુખ ચાલ્યો, ત્યારપછી લોકનું પ્રચુરપણું હોવાથી, રાત્રિનું સાધકારપણું