________________
ઉપમિતિભવપ્રપંચા કથા ભાગ-૩ | તૃતીય પ્રસ્તાવ
૧૫૭ ભક્તો વડે, ધિક્કાર કરાયો, “કુલદૂષણ આ અમને વિષહરુ જેવો સંપન્ન થયો એ પ્રકારે સજાતીય વડે ગહ કરાયો, પાપકર્મના ફલને હમણાં અનુભવ કરો એ પ્રમાણે સામાન્ય લોકો વડે આક્રોશ કરાયો, વળી, અસમીતિકારી જીવોને=વિચાર્યા વગર કરનારા જીવોને આ કેટલું છે ? કેમ કે તેઓને તે જીવોને, સમસ્ત અનર્થોનું ભાજલપણું છે એ પ્રમાણે વિવેકી લોકો વડે તિરસ્કાર કરાયો. ત્યારપછી આ વ્યંતર કૃતવિકૃતરૂપવાળો છતો કહે છે તમારી આગળ હમણાં મારા વડે આ દુરાત્મા બાલ ચૂર્ણ કરવા જેવો છે, તેથી=બંતરે આ પ્રમાણે બાલને ચૂરી નાખવાનું કહ્યું તેથી, કર્યો છે હાહારવ એવો મધ્યમબુદ્ધિ કહે છે કે ભટ્ટારક ! પ્રસાદ કરો પ્રસાદ કરો, ભાઈના પ્રાણની ભિક્ષાને આપો. એ પ્રમાણે બોલતો મધ્યમબુદ્ધિ વ્યંતર અધિષ્ઠિત પુરુષના પગમાં પડ્યો. તેની કરુણાથી વ્યાપ્ત ચિત્તવાળા લોકો 43 41 व्यंतर ठेवायो, शुंठेवायो ? ते 'यदुत'थी बताव छ - महार: ! वार मुस्त राय. ફરી આ કરશે નહીં, તેથી મધ્યમબુદ્ધિની કરુણાથી અને લોકતા ઉપરોધથી આ બાલ વ્યંતર વડે મુકાયો, ચેતના પ્રાપ્ત થઈ, શરીર બંધનોથી મુત્કલિત કરાયું, શીધ્ર દેવકુલથી કાઢી મુકાયો.
__ बालस्थितिमध्यमचिन्ता च मध्यमबुद्धिना नीतः कृच्छ्रेण स्वभवन, ज्ञातोऽयं व्यतिकरः परिकरात्कर्मविलासेन । चिन्तितमनेन कियदेतद् ? अद्यापि मयि प्रतिकूले बालस्य यद् भविष्यति तन्न लक्षयन्त्येते लोकाः, ततोऽभिहितः कर्मविलासेन परिकरः-किमस्माकं दुर्विनीतचिन्तया? नोचितः सोऽनुशास्तः, न वोढव्यस्तदीयः केनापि व्यापारः । परिकरेणोक्तं-यदाज्ञापयति देव इति । पृष्टोऽसौ मध्यमबुद्धिना बालः-भ्रातः! न किञ्चित्तेऽधुना शरीरके बाधते? बालेनाभिहितं-न शरीरके, केवलं प्रवर्द्धते ममान्तस्तापः । मध्यमबुद्धिराह-जानासि किनिमित्तोऽयम्, ततो वामशीलतया कामस्य बालः प्राह-न जानामि, केवलं द्वारस्थितेन भवता तत्र संवासभवनमभिप्रविशन्ती गच्छन्ती वा किं विलोकिता काचिनारी न वा? मध्यमबुद्धिराह-विलोकिता । बालेनोक्तं-तत्किं लक्षिता काऽसाविति भवता? मध्यमबुद्धिराहसुष्ठु लक्षिता, सा हि शत्रुमर्दनस्य राज्ञो भार्या मदनकन्दलीत्युच्यते, तदाकर्ण्य कथं सा मादृशामितिचिन्तया दीर्घदीर्घतरं निःश्वसितं बालेन । तदर्थी खल्वयमिति लक्षितो मध्यमबुद्धिना । चिन्तितमनेन-तत्रापि स्थाने तावदस्यायमभिनिवेशो, जनयत्येव सा मदनकन्दली सुन्दरताऽतिशयेन स्वगोचरमभिलषितं, यतो द्वारशाखालग्नेन मयाऽप्यतिसङ्कटतया कामसंवासभवनद्वारस्य निर्गच्छन्त्यास्तस्या मदनकन्दल्याः संवेदितोऽङ्गस्य स्पर्शो, न तादृशः प्रायेणान्यवस्तुनः स्पर्शो भुवने विद्यते, दोलायितं ममापि तदभिसरणगोचरं मनस्तदानीमासीत् । किन्तु न युक्तं कुलजानां परस्त्रीगमनं, तस्मानिवारयाम्येनमपि यदि निवर्त्तते मद्वचनेन ।