________________
૧૪૨
નવ્યપ્રથમકર્મગ્રન્થ ગાથાર્થ- સોળ પ્રકારના કષાયો, અને નવ પ્રકારના નોકષાયો એમ બે પ્રકારે ચારિત્રમોહનીય કર્મ જાણવું. તથા અનંતાનુબંધી, અપ્રત્યાખ્યાનીય પ્રત્યાખ્યાનીય અને સંજ્વલન એમ કષાયો ચાર પ્રકારે છે. ૧૭. जाजीव-वरिस-चउमास, पक्खगा नरय-तिरिय-नर-अमरा । सम्माणुसव्वविरई-अहखाय-चरित्तघायकरा ॥ १८ ॥
ગાથાર્થ- અનંતાનુબંધી આદિ ચારે કષાયો અનુક્રમે (૧) માવજજીવ, (૨) એક વર્ષ, (૩) ચાર માસ અને (૪) પંદર દિવસની સ્થિતિવાળા છે. અનુક્રમે નરકતિર્યંચ-મનુષ્ય અને દેવગતિ અપાવનારા છે. તથા અનુક્રમે સમ્યકત્વનો, દેશવિરતિનો, સર્વવિરતિનો અને યથાખ્યાતચારિત્રનો ઘાત કરનારા છે. ૧૮. ન–-પુઢવી-પત્રય-રારૂં-સરિસો વ્યિો વોહો ! તિળિયા--ક્રિય-ક્ષેત્નત્યંમોવમો માને છે ? | मायावलेहि-गोमुत्ति-मिंढ-सिंग-घणवंसिमूलसमा । નોદ ત્નિäન-મ-મિ-રા-સામાપો . ૨૦ |
ગાથાર્થ- સંજવલન આદિ ચારે પ્રકારના ક્રોધ અનુક્રમે પાણીની રેખા, રેતીની રેખા, માટીની રેખા અને પર્વતની રેખા સરખા જાણવા, એ જ પ્રમાણે સંજ્વલન આદિ ચારે પ્રકારના માન નેતરની સોટી, કાષ્ઠની સોટી, હાડકા અને પત્થરના થાંભલા સરખા જાણવા.
સંજ્વલન આદિ ચારે પ્રકારની માયા અનુક્રમે લાકડાની છોલ, ગોમૂત્રિકા, ઘેટાના શિંગડાં અને કઠણ વાંસના મૂલ સરખી જાણવી. એ જ પ્રમાણે ચાર પ્રકારનો લોભ અનુક્રમે હળદર, કાજળ, કાદવ અને કીરમજીના રંગ સરખો જાણવો. ૧૯.૨૦. जस्सुदया होइ जीए, हास रई अरइ सोग भय कुच्छा । सनिमित्तमन्नहा वा, तं इह हासाइ मोहणीयं ॥ २१ ॥
જે કર્મના ઉદયથી આ જીવને નિમિત્ત સહિત કે નિમિત્ત વિના હાસ્ય-રતિ-અરતિ-શોક-ભય કે જુગુપ્સા ઉત્પન્ન થાય છે. તે કર્મને અનુક્રમે હાસ્યાદિ મોહનીયકર્મ કહેવાય છે. ૨૧.
