________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ
કર્મરિથતિનું શુભાશુભપણું सव्वाण वि जिट्ठठिई असुभा जं साईसंकिलेसेणं ।
રૂઝર વોરિો પુખ મુખ્ત નર અમર સિરિગાર્ડ ll 2 II સવાર - સર્વ (કર્મપ્રકૃતિ)ની વિરુનેસેvi - તીવ્ર કષાયના ઉદયે
સુમા - અશુભ સિદિગો - વિશુદ્ધિ વડે અર્થ મનુષ્ય દેવ અને તિર્યંચના આયુષ્યને વર્જીને બાકીની સર્વ કર્મપ્રકૃતિની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ તે અશુભ જાણવી, જે કારણ માટે તે તીવ્ર કષાયના ઉદયે બંધાય છે. જઘન્ય સ્થિતિ વિશુદ્ધિ વડે બંધાય છે. માટે ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિની અપેક્ષાએ શુભ જાણવી. પોપરા વિવરણ સર્વે શુભ-અશુભ પ્રકૃતિની જે ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ તે અશુભ જાણવી તેથી ત્રણ આયુષ્યવિના શુભ કે અશુભ પ્રકૃતિનો જેમ જેમ પરિણામ સંક્લિષ્ટ તેમ તેમ સ્થિતિબંધ વધે એટલે કે. જેમ કષાય વધે તેમ સ્થિતિબંધ વધે અને જેમ જેમ પરિણામ વિશુદ્ધ હોય તેમ તેમ સ્થિતિબંધ ઘટે એટલે કે કષાય ઘટે તેમ સ્થિતિબંધ ઘટે. સર્વકર્મની સ્થિતિ શુભ નહી, કારણકે કષાયથી બંધાય છે માટે, વળી અનુભાગ તો કષાય વૃદ્ધિએ અશુભ પ્રકૃતિનો વધે અને શુભ પ્રકૃતિનો ઘટે. અને કષાયની હાનીએ અશુભપ્રકૃતિનો ઘટે અને શુભ પ્રકૃતિનો વધે.'fકરું જુમા રુસીયાગો इति वचनात् .
પરંતુ ત્રણ આયુષ્યમાં તત્ પ્રાયોગ્ય વિશુદ્ધિથી આયુષ્યનો સ્થિતિબંધ વધે અને તત્ પ્રાયોગ્ય સંક્લિષ્ટતાથી આયુષ્યનો સ્થિતિબંધ ઘટે. આયુષ્ય ઘોલમાન પરિણામથી બંધાય છે. અતિ વિશુદ્ધ કે અતિ સક્લિષ્ટ પરિણામ હોય તો આયુષ્યનો બંધ થાય નહિ માટે તત્ પ્રાયોગ્ય એવું વિશેષણ મુક્યું છે. આયુષ્ય સિવાયના સાતકર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિની અપેક્ષાએ જઘન્યસ્થિતિ શુભ કહી છે. હકીક્ત તો કષાય કારણ હોવાથી શુભ નથી.
૧. જો કે કેટલાક કષાય સ્થાનોથી સમાન સ્થિતિબંધ પણ થાય છે. એટલે વધારે પ્રમાણમાં કષાય વધે કે ઘટે તો સ્થિતિબંધની હાનિ વૃદ્ધિ થાય તેમ જાણવું.
