________________
સ્થિતિબંધ અને અબાધાકાળ
વિવરણ:- જિનનામ અને આહારકદ્ધિકની જઘન્યસ્થિતિ પૂર્વે કહી છે. તેમાં મતાંતર છે. જિનનામની જઘન્યસ્થિતિ અંતઃકોડાકોડી છે. કેટલાક આચાર્યો દેવના આયુષ્યની સમાન એટલે ૧૦ હજા૨વર્ષની કહે છે કારણકે જિનનામ બાંધ્યા પછી કોઈક તીર્થંકરનો આત્મા દેવનો પલ્યોપમનો અથવા નારકીનો ૧૦ ૧ હજાર વર્ષનો ભવ કરી ત્યાં જઘન્ય બંધ કરી જિન એટલે કે તીર્થંકર થાય માટે. મનુષ્યના બે ભવ (બે પૂર્વક્રોડ) સહિત દશ હજાર વર્ષ છે. અને આહારકદ્ધિકનો અંતઃકોડાકોડીને બદલે અંતર્મુહૂર્ત કહે છે. કારણકે આઠમા ગુણઠાણામાં બંધ અંતર્મુહૂર્તનો માને છે.
ગુરનારયાનાં વસવાસ સહસ્ત નહુ તિથ્થાળ (પંચસંગ્રહ દ્વાર-૫ - ગા.૪૬) સા વારસ હાર વિધાવરાળ પૂિર્ણ (પંચસંગ્રહ દ્વાર-૫. ગા.૪૭)
આયુષ્ય કર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિને વિષે જઘન્ય અબાધા પણ હોય છે. અહિં આયુષ્યમાં અબાધાકાળ નિયત નથી.
અબાધાકાળ એટલે દલિકની રચના વિનાનો કાળ, કર્મના ફળ વિનાનો કાળ. સાતકર્મમાં જે સ્થિતિબંધ બતાવ્યો છે તે સત્તાકાળ છે. તેમાં શરૂઆતનો અબાધાકાળ તે અનિષેક કાળ અને અબાધાન્યૂન શેષકાળ તે નિષેકકાળ છે. આયુષ્યકર્મમાં જે સ્થિતિ બતાવવામાં આવેલ છે તે નિષેક સ્થિતિ છે. તેમાં જેટલું આયુષ્ય વહેલું (જ્યારે) બાંધે તે કાળ સહિત આયુષ્યની સ્થિતિ તે સત્તાકાળ કહેવાય છે.
૪ - આયુષ્યનો સ્થિતિબંધ અને અબાધાકાળ
૧. ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિબંધે ઉત્કૃષ્ટ અબાધા :
પૂર્વક્રોડ વર્ષના આયુષ્યવાળો જીવ પૂર્વક્રોડના ત્રીજાભાગે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિનું આયુષ્ય બાંધે એટલે કે દેવ અથવા નારકીનું ૩૩ સાગરોપમનું અથવા મનુષ્ય કે તિર્યંચનું ૩ પલ્યોપમનું આયુષ્ય બાંધે ત્યારે ઉત્કૃષ્ટથી અબાધાકાળે પૂર્વક્રોડ નો ત્રીજા ભાગ સહિત ૩૩ સાગરોપમ સત્તાકાળ.
૨. ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિબંધે મધ્યમ અબાધા :
પૂર્વક્રોડ વર્ષના આયુષ્યવાળો જીવ. પોતાના આયુષ્યના નવમા આદિ ભાગે
62
