________________
પ્રદેશબંધના ભાંગા
ત્યારે અનુત્કૃષ્ટની સાદિ. આયુષ્યબાંધતાં જ્યારે ઉત્કૃષ્ટ યોગવાળો થાય ત્યારે
ત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ કરે તેથી ઉત્કૃષ્ટની સાદિ અને અનુત્કૃષ્ટ અધુવ. આમ આયુષ્યનો બંધ ક્વચિત્ છે માટે સાદિ અને અધુવ એ બે ભાંગા જુદી જુદી રીતે ઘટે. જઘન્ય - અજઘન્યના ભાંગા લબ્ધિ અપર્યાપ્તા. સૂક્ષ્મનિગોદ જઘન્ય યોગવાળો પોતાના આયુષ્યના બે ભાગ ગયા પછી ત્રીજાભાગના પ્રથમ સમયે આયુષ્ય બાંધવાની શરૂઆત કરે. ત્યારે જઘન્યની સાદિ. બીજા સમયે યોગ વ્યાપાર અસંખ્ય ગુણો વધવાથી અજઘન્ય પ્રદેશબંધ કરે તેથી જઘન્ય અધુવ અને અજઘન્યની સાદિ. અંતર્મુહૂર્ત પછી આયુષ્યનો બંધ પૂર્ણ થવાથી અજઘન્ય અધુવ અથવા જઘન્ય કરતાં વધારે (મધ્યમ) યોગવાળો હોય અને આયુષ્ય બાંધે ત્યારે અજઘન્યની સાદિ અથવા ત્રીજા ભાગની શરૂઆતમાં નહિ પરંતુ થોડીવાર પછી આયુષ્ય બાંધવાની શરૂઆત કરે તો પણ અજઘન્યની સાદિ અથવા સૂક્ષ્મનિગોદ સિવાયના જીવો જ્યારે આયુષ્યબાંધે ત્યારે અજઘન્યની સાદિ. આયુષ્ય બંધ પૂર્ણ થવાથી અજઘન્ય અપ્રુવ. મોહનીયકર્મના ચારે બંધ સાદિ અને અધુવ છે તે આ પ્રમાણે - ઉત્કૃષ્ટ - અનુત્કૃષ્ટ બંધ : બીજા-ત્રીજા ગુણ. વિના ૧ થી ૯ ગુણસ્થાનક સુધી મોહનીયનો ઉત્કૃષ્ટ બંધ હોય. તેથી ૧ લે અને ૪થી ૯ ગુણઠાણે ઉત્કૃષ્ટ યોગવાળો સપ્તવિધબંધક પર્યાપ્તા સંશી ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ કરે ત્યારે ઉત્કૃષ્ટની સાદિ, ઉત્કૃષ્ટયોગ ૧-૨ સમયથી વધારે રહે નહિ તેથી ઉત્કૃષ્ટયોગથી પતિત થાય અથવા ૧૦મા ગુણઠાણે અબંધક થઈને કાળક્ષયે ૯ મે ગુણઠાણે આવે અથવા ભવક્ષયે ચોથે ગુણઠાણે જાય અને ફરી બંધ શરૂ કરે ત્યારે અનુત્કૃષ્ટની સાદિ અને ઉત્કૃષ્ટ અધ્રુવ. વળી કાલાંતરે પર્યાપ્તો સંજ્ઞી ફરી ઉત્કૃષ્ટ યોગવાળો થાય અને ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ કરે ત્યારે અથવા અબંધસ્થાન પામે ત્યારે અનુત્કૃષ્ટ અધુવ. આમ બંને બંધ સંસારમાં વારાફરતી અનેકવાર પ્રાપ્ત થતા હોવાથી બંન્ને બંધ સાદિ અને અધુવ
1992
