________________
$ ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધના સ્વામીના હેતુઓ છે આતપ અને ઉદ્યોત - ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ એકેન્દ્રિય પ્રાયોગ્ય ર૬નો બંધ કરનાર મનુષ્ય તિર્યંચ અને દેવ હોય છે. નરકદ્ધિક, અશુભ વિહાયોગતિ, દુઃસ્વર એ ચાર પ્રકૃતિનો ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ મનુષ્ય અને તિર્યંચ, નરકગતિ, પ્રાયોગ્ય ર૮નો બંધ કરે ત્યારે હોય છે. મધ્યમના ચાર સંઘયણ અને સંસ્થાન-મનુષ્ય તિર્યંચ પ્રાયોગ્ય ૨૯નો બંધ કરનાર ચારે ગતિના પર્યાયા. સંજ્ઞી. થિણદ્વિત્રિક, અનંતાનુબંધી કષાય, મિથ્યાત્વ, સ્ત્રીવેદ, નપુંસકવેદ, નીચગોત્ર એ ૧૧ પ્રકૃતિ - ૧લા રજા ગુણઠાણે બંધાય છે. બીજા ગુણઠાણે બંધ હોવા છતા તથા સ્વભાવે ઉત્કૃષ્ટ યોગ આવે નહિ તેથી મિથ્યાદષ્ટિ ચારે ગતિના પર્યા. સંશી ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશ બંધ કરે. તિર્યંચાયુ - ૧ લા અને રજા એમ બે ગુણઠાણા સુધી બંધાય છે. પરંતુ બીજા ગુણઠાણે ઉત્કૃષ્ટયોગ ન હોવાથી મિથ્યાષ્ટિ ચારગતિના જીવો, અષ્ટવિધબંધક ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશ બાંધે. નરકાયુ - ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધ મિથ્યાષ્ટિ મનુષ્ય-તિર્યંચ કરે છે. આ પ્રમાણે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશબંધના સ્વામી કહ્યા.
જઘન્ય પ્રદેશબંધના સ્વામી सुमुणीदुन्नि असन्नि, निरयतिग सुरा उ सुरविउविदुगं ।
सम्मो जिणं जहन्नं, सुहुमनिगोआइखणि सेसा ||93॥ સુમુખી - સારામુનિ - અપ્રમત્તમુનિ માફળ - ઉત્પત્તિના પહેલા સમયે અર્થ : અપ્રમત્ત આહારક દ્વિકને, બસંજ્ઞી મા નરકત્રિક તથા દેવાયુને સમ્યગ્દષ્ટિ દેવદ્ધિક, વૈક્રિયદ્રિક તથા જિનનામકર્મને તક અપર્યાપ્ત સૂક્ષ્મનિગો, જીવ ઉત્પત્તિના પહેલા સમયે બાકીની (૧૦૯) પ્રકૃતિને જઘન્ય પ્રદેશે બાંધે છે.
