________________
મંગલાચરણાદિ અનુબંધ
પરિયજ્ઞા - પરાવર્તમાન
અર્થ :- તીર્થંકર દેવને નમસ્કાર કરીને ધ્રુવબંધી, ધ્રુવઉદયી, ધ્રુવસત્તા, ઘાતી, પુણ્ય અને પરાવર્તમાન પ્રકૃતિ. તે સર્વની પ્રતિપક્ષી પ્રકૃતિ સહિત તથા ચાર પ્રકારે વિપાક દેખાડનારી પ્રકૃતિ, ચાર પ્રકારે બંધવિધિ, બંધસ્વામિત્વ, ઉપશમશ્રેણી અને ક્ષપકશ્રેણી વગેરે ૨૬ દ્વારો કહીશું ॥ ૧ ॥
વિવરણ :- આ ગ્રંથની પ્રથમગાથામાં મંગલાચરણ તથા વિષય બતાવવામાં આવ્યો છે.
મંગલાચરણ આદિ કરવાનું કારણ.
प्रेक्षावतां प्रवृत्पर्थ ममिधेय प्रयोजने । मंगलं चैव शास्त्रादौ वाच्यमिष्टार्थसिद्धये ॥१ ॥
–
શાસ્ત્રની શરૂઆતમાં ઇષ્ટની સિધ્ધિ માટે મંગલાચરણ કરવામાં આવે છે. અને વિચારપૂર્વક પ્રવૃતિ કરનારા શિષ્ટ પુરુષોને આ ગ્રંથમાં પ્રવૃતિ (પ્રવેશ) કરાવવા માટે અભિધેય (વિષય) પ્રયોજન અને સંબંધ કહેવામાં આવે છે. ૫૧
આ પહેલી ગાથામાં નનિયનિ” એ બે પદથી શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતને નમસ્કાર કરવા રૂપ મંગલાચરણ કર્યું છે. કોઇપણ પ્રારંભેલુ શુભકાર્ય નિર્વિઘ્નપણે પૂર્ણ થાય અને શિષ્ય પરંપરામાં ‘મંગલાચરણ કરવું જોઇએ' એ માર્ગ સમજાય તે માટે શબ્દોલ્લેખ પૂર્વક મંગલાચરણ કર્યું.
તથા ૪ પ્રકારના અનુબંધમાંથી પ્રથમ અભિધેય અનુબંધ એટલેકે આ ગ્રંથમાં કયો વિષય કહેવાનો છે તે મુકયું છે. જેથી શિષ્યપુરૂષો તેમાં પ્રવેશ કરી શકે. આ ગ્રંથમાં મુખ્યત્વે દશ દ્વાર અને અવાન્તર ૨૬ દ્વા૨ કહેવાનાં છે. તે આ પ્રમાણે.
આ ગ્રંથના ૨૬ દ્વાર (વિષય)
(૧) ૧. ધ્રુવબંધી પ્રકૃતિઓ
૨. અવબંધી પ્રકૃતિઓ
(૨) ૩. ધ્રુવોદયી પ્રકૃતિઓ
2
૧૪. જીવવિપાકી પ્રકૃતિ ૧૫. ભવવિપાકી પ્રકૃતિ ૧૬. પુદ્ગલવિપાકી પ્રકૃતિ
'
